rêu phong. Những bà chị bạc đầu mỗi khi nhìn cây cột nhà dán giấy ghi ba
chục cái giỗ trong năm. Người sang chơi đông, quanh quẩn hỏi tưng nấy
chuyện, báu lắm nhưng cứ thế mãi cũng chán. Và đói nữa. Liệu đâu còn lúc
cầm cái cuốc ra đồng. Nói rằng lúc ở tù ngoài đảo ăn uống còn hơn về nhà
thì không ai tin được.
Có người Hà Nội về tìm. Báo Đời mới vừa ra, đang rất cần một cây
bút có danh. Liệu có tâm trạng như Khổng Minh được cầu hiền, chả phải
vời đến lần thứ ba. Lên đương chức bẩm báo, thì tri huyện, lý trưởng ậm ừ,
bảo đến chỗ mới thì nhớ trình diện. Nghĩa là chức dịch địa phương chả
sướng gì phải quản anh.
- Thôi anh lại tìm vào cái ổ cộng sản rồi.
Fleutôt, cẩm mật thám Hà Nội nửa đùa nửa thật bảo thế khi Liệu đến
trình diện. Anh đáp: “Cộng sản hay không cộng sản thì cũng phải ăn cả.
Tôi cần làm báo để sống, còn đề phòng cộng sản là việc của các ông”.
Nhà chức trách dặn Liệu đi đâu, dời chỗ ở phải xin phép, nếu có
chuyện lại phải về quê quản thúc. Thế thôi. Dù sao, sự quản lý của thực dân
hồi ấy có những chỗ không chặt chẽ lắm.
Đời mới đóng trụ sở ở 17 Hàng Khoai, trên căn gác hẹp. Fleutot đã
quá cảnh giác khi gọi đây là “ổ cộng sản”. Người xin được phép ra báo là
Lê Viết Hồ không biết viết báo, chính kiến cũng không. Các thành viên
khác là Lê Văn Hoè, Thành Thế Vĩ, Nguyễn Đức Kính, Trần Huy Liệu,
Nguyễn Mạnh Chất thì mỗi anh mỗi lập trường, “đỏ” “trắng” đủ cả. Mà
chẳng ai duyệt bài ai, muốn viết gì thì phóng bút. Thế nên có chuyện bài
này bênh, bài kia đập cùng một sự việc. Được cái ngần ấy con người đều
nền tính, báu nhau, chung sống như một gia đình. “Nhóm” cộng sản đăng
những bài về giai cấp công nhân, cắt nghĩa nguyên nhân khủng hoảng kinh
tế, công kích văn chương Tự Lực Văn Đoàn... khá được chú ý.
