khốn cùng rồi, Cousseau bảo đừng chấp. “Lão già ấy giống lũ kì mục kì nát
ở nông thôn Việt Nam ấy mà”. Và bắt anh em xe nước, kiếm củi cung cấp
cho tòa công sứ, việc khổ sai rất cực nhọc. Gần hết buổi làm, nó đi ô tô đến
xem xét, kéo thêm giờ, bắt tăng chuyến. Kẽo cà kẽo kẹt, đoạn đường từ cầu
Bản Giảng lên đồi Chiềng Lề có biết bao nhiêu mồ hôi, máu tù đổ xuống,
đêm nằm nghĩ những leo dốc đổ dốc
mà kinh.
Liệu là bí thư chi bộ, lại đại diện chính trị phạm, căm Cousseau lắm
nhưng luôn phải mềm mỏng, đấu dịu, điều chả hợp với tính cách của anh.
Câu chuyện không còn những “đồng chí” với “lập trường” nữa, toàn những
đoạn: “Còn hai mươi phút nữa đi không kịp chuyến, anh em nghỉ là phải”.
“Thì làm dấn thêm, có làm sao!”. “Nhưng anh em bị cắt khẩu phần. Người
chứ có phải sức máy đâu mà... ”.
Cầm cự. Lãn công. Công sứ sai giám binh kèm cho đến hết giờ mà số
chuyến nước lên đồi chả tăng, hết anh này đau bụng đến anh kia sứt móng.
Cousseau phạt giam họ dưới nhà hầm, hình ngục tàn ác nhất. Phải tạo ra
một sự kiện gì, lái nó theo hướng mình, gây sức ép trở lại chúng mới được.
Nhưng đỉnh điểm đến sớm hơn lúc những người tù dự liệu. Ủy ban
tranh đấu, do Liệu làm trưởng, họp toàn trại phát động tuyệt thực. Chính trị
phạm, ngoài cộng sản, còn những đảng viên Quốc dân đảng và Phục quốc
Đồng minh hội, đều nhất trí tham gia, trừ hai ông thân Nhật Nguyễn Thế
Truyền, Nguyễn Thế Song. Tô Hiệu có bệnh lao giai đoạn cuối, nằm riêng
một xà lim, có nhiệm vụ đưa tin, tiếp tế, tất nhiên khi có thể.
Trưa 13 - 5 - 1941, tù đi làm về, không đụng đến cơm đã bày ra sân.
Đại biểu thông báo cho Gabori biết họ tuyệt thực để phản đối công sứ bỏ
hầm mấy người kéo xe nước, rồi đồng loạt vào nằm trong trại lớn. Đây là
một thứ “bối thủy trận” tử thủ kiểu Hàn Tín, quay lưng ra sông mà đánh
nhau, lùi là chết.
