CÕI NGƯỜI
Trần Chiến
www.dtv-ebook.com
Nghĩa Lộ
“Nhất Thanh nhì Lò tam Than tứ Tấc”. Nghĩa Lộ, tức Mường Lò, là
cánh đồng lớn thứ nhì Tây Bắc. Tự nghìn năm, người Thái đen ung dung
trồng lúa nước, quăng chài đánh cá, ăn nậm pịa và múa xoè bên những con
suối lớn. Thực dân đến lập nên một đồn binh lớn trên đỉnh đồi cạnh thị trấn
nhỏ. Và vì hè thì nóng nung, đông rét giá, muỗi độc đốt mau chết, nên bên
cạnh đồn binh lại mọc lên dãy nhà nhốt tù, bên ngoài là rào nứa, rào thép
gai giữa cắm chông. Có vẻ như đã vào đây thì một con chim cũng không
bay ra được.
Đang ở “căng” Bá Vân, một “thiên đường” so với Nghĩa Lộ của thằng
đểu Cousseau, đám tù dời về Hà Nội do gần đấy có “loạn”. Pháp dò được
bí mật của chi bộ ở Bá Vân, họ lại bị di lên Nghĩa Lộ sau hai tháng nằm
Hoả Lò. Ngày đầu tiên lếch thếch qua thị trấn, thấy dân chúng bị cách ly
với tù quá, có anh bảo “chúng nó coi mình như quan ôn rắc dịch tả không
bằng”.
Thật thì cái “dịch” đám tù chính trị reo rắc còn nguy hại bằng mấy
bệnh thổ tả, tất nhiên đối với bọn cai trị. Bởi vì vừa đặt chân tới nơi, mấy
ông ở tù thành thần này đã ra báo Đường nghĩa, mở lớp chính trị, dậy lí
luận, bắt mối tuyên truyền trong binh lính và dân chúng. Một cái mới trong
những hành động có chủ trương, tổ chức giờ đây là huấn luyện cả quân sự.
Thời thế đang thay đổi gấp rút. Pháp bị Nhật đè ép lắm rồi, lật lúc nào
không biết. Có cơ cứ chuẩn bị, cờ đến tay là phất được ngay. Tết Ất Dậu
đầu năm 1945 đã diễn ra không còn mơ màng, “vui như Tết” bằng hồi Sơn
La, mà đã đằng đằng một cái gì phía sau.
