chiêu hiền đãi sĩ, thực sự tôn trọng, không lấy khuôn khổ hành chính cứng
nhắc ra đòi hỏi họ được. Và rồi những con người uyên thâm, đầy cá tính ấy
đều đã cùng Liệu yên ổn với nhau.
Chẳng hạn, sự thay đổi của thời thế tác động rát rạt đến công việc. Sau
cái chết của Xtalin năm 1953, Liên Xô, trong Đại hội Đảng XX năm 1956,
chủ trương “phát triển nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, khắc phục tệ sùng bái
cá nhân của Stalin”. Mâu thuẫn Xô - Trung ngày càng nóng, đến mức bỏng
rẫy. Lưu học sinh, nghiên cứu sinh đang đào tạo ở Liên Xô phải rút về
trước thời hạn. Các nhà khoa học trong nước, vốn chịu những “nguồn” ảnh
hưởng khác nhau, đụng độ toé lửa. Chọn lựa lập trường, “mở mồm” rất
không dễ. Có lúc phải tránh né.
Chẳng hạn, những yêu cầu tức thời của trên đặt ra rất cấp thiết. Tháng
4 năm 1959, Thủ tướng Phạm Văn Đồng xuống làm việc trực tiếp với Viện
Sử học. Trao nhiệm vụ đến tháng 8 năm sau phải có ấn phẩm kỉ niệm Cách
mạng tháng Tám, con người hiểu biết, có cá tính mềm mại đó nói khá gay
gắt:
- Một cuộc cách mạng lớn lao như vậy, đánh dấu cả một bước chuyển
vĩ đại trong lịch sử dân tộc... mà cả ngành Sử học cho đến nay gần 15 năm
rồi, vẫn không có được một công trình nào xứng đáng sao? Thế nào các anh
cũng phải làm. Tập trung sức vào mà làm, gác các việc có thể làm sau cũng
được để có nhân lực mà làm...
- Các anh giao việc, anh em rất mừng và sẽ làm. - Ông viện trưởng,
cũng là người góp phần làm nên “bước chuyển vĩ đại” trên, đã trả lời, cũng
hết sức khiêm nhường - Nhưng anh cũng biết đấy, số cán bộ thì ít lại chưa
được đào tạo cơ bản, chỉ vừa học vừa làm, khó có thể có được công trình
gọi là “xứng đáng với tầm vóc to lớn của cách mạng”. Anh em sẽ cố gắng
có một “cái áo đỏ” để cùng nhân dân đi vào ngày hội mà thôi.
