là trung. Luân lý dậy như thế, người trong nước tin theo như thế, gây nên
cái chính thể chuyên chế... , gây cho quốc dân một lũ tôi tớ chỉ biết trung
với vua... mà chôn mất bao người trung với nước.
... con thờ cha phải hiếu, đó là lẽ thường rồi. (Nhưng) Cái dân tộc đã
mang một cái bệnh hèn nhát, lại nhiễm thêm cái chữ hiếu lầm lạc vào, gây
nên cái tính khiếp nhược, còn mong chống chọi với đời được sao?
Ngày nay ta thường tự phụ với các nước Âu Mỹ rằng: ta thua họ về
đường vật chất, song hơn họ về đường luân lý, đạo đức. Song có biết đâu
rằng cái luân lý đạo đức của mình nó đã táng bại lắm rồi.
Phong tục làm mất nước ta
... tục nước mình hay thiên trọng ở chốn hương thôn, quanh năm suốt
tháng lẩn quẩn ở trong làng, chiếm được một chỗ ngồi nơi hương đảng đã
lấy làm vinh dự, tranh nhau làm ông phó, ông xã, tranh nhau ăn trên, tranh
nhau ngồi cao, chửi mắng, đánh đập, kiện tụng nhau... Cái câu “Hương
đảng tiểu triều đình” cùng “Một miếng giữa làng bằng một sàng xó bếp”
luôn luôn ở cửa miệng... Ngoài cái làng ra không còn biết đến nước nhà là
gì, thế giới là gì... Nếu ai có chí muốn vùng vẫy ra ngoài, thì tin vào cái câu
tục ngữ “Xảy nhà ra thất nghiệp”, không dám bước đi tới đâu. Vậy nên
trong nước không những không có người nào ra ngoại quốc học tập, làm
ăn, mà ngay đến trong nước, mỗi tỉnh, mỗi xứ cũng coi như một thế giới
riêng... Nếu có ai đi xa làm ăn không về thì nhiếc là “thằng bỏ làng”, ai lập
nên công danh phú quý ở ngoài thì cho là “y cẩm dạ hành” (áo gấm đi
đêm). Ấy cái phong tục của người mình như thế, còn mong đào tạo nên
những hạng nhân vật cứng cáp, lịch duyệt để công pha, gánh vác cho nước
nhà, cho xã hội
được sao?
Tôn giáo làm mất nước ta
