CÕI NGƯỜI
Trần Chiến
www.dtv-ebook.com
Nổi Danh Và Nổi Chìm
Quan hệ mới với Trần Quang Nghiêm và hội Nam Kỳ khuyến học
giúp Liệu thoát khỏi cảnh cá mắc cạn. Rời bỏ những bàn là, kim khâu, dùi
sắt dùi đồng, anh được cầm cây bút, tận dụng hết sở học, tài năng, ý chí.
Tình yêu của anh hướng vào dân tộc đang bị đô hộ cần được canh tân, còn
lòng căm thù dành cho thực dân thuộc địa, lũ quan lại, phú hào.
Tháng 6 năm 1924, tức là chừng chín tháng xa quê, Liệu được Quốc
Biểu giới thiệu vào làm ở “Nông Cổ mín đàm”, tờ báo có dư hai chục tuổi,
vào loại già dặn ở Nam Kỳ. Chủ báo là Lê Thành Trường bổ Lâm Hiệp
Châu làm chủ nhiệm, Trần Huy Liệu làm chủ bút. Hai tiên sinh làm thuê
tương đắc nhau về quan điểm chính trị, xác định một xu hướng tranh đấu.
Nghĩa là, chí hướng chả đồng hành quái gì với tên tờ báo uống chè nói
chuyện làm ruộng, đi buôn. Họ công kích chính sách thuế, những thủ đoạn
bóp nặn, bóc lột, những lề thói khinh rẻ người bản xứ, sự hèn hạ trong đám
quan liêu.
Lệ thường, báo ra phải đưa bản đầu tiên đến Ty Kiểm duyệt, bị gạch
bài nào thì đưa bài khác lấp, đến khi thấy “an toàn cả” mới in hàng loạt và
phát hành. Ngay số thứ nhất tiếp quản báo, anh chủ bút hăng máu đã viết
một bài nẩy lửa về tiếng bom của liệt sĩ Phạm Hồng Thái mưu sát toàn
quyền Merlin ở Quảng Châu, Trung Quốc. Kiểm duyệt bỏ ngay làm Liệu
phải lấp bằng một bài vô thưởng vô phạt. Liền mấy số, cứ thấy bút danh
“Đẩu Nam” là bị đục. Liệu thay tên kí là “Côi Vị”, tức non Côi sông Vị ở
quê nhà Nam Định, nhưng ty Kiểm duyệt cũng chẳng để xổng.
