có ý luôn, cái anh chàng đem trút lên đầu những gã lưng gù tất cả những
hoạn nạn thống khổ trần gian. Nếu chúng ta một mai mở cuộc chiến tranh
chống bọn lưng gù, thì chúng ta cũng sẽ mau hăm hở nhiệt thành lắm đó.
Chúng ta sẽ trả thù tội ác của bọn gù lưng. Và quả thật bọn gù lưng cũng
làm nên tội ác của lưng gù.
Muốn thử giải khai cái phần cốt yếu nọ, cần phải tạm quên những mối
chia rẽ trong chốc lát, những mối chia rẽ bất hòa, một khi đã chấp nhận, sẽ
lôi theo cả một quyển Kinh Thánh thiêng liêng chứa những chân lý cứng
đen như đá không bao giờ nhúc nhích, không bao giờ rục rịch, và mở
đường cho tinh thần cuồng tín… kể từ… tự đó… mà ra… Người ta có thể
chia thiên hạ ra làm hai loại người, người phía hữu và người phía tả, người
gù lưng và người không lưng gù, người phát xít và người dân chủ, và hỡi
ôi, những phân biệt chia xa kia đố ai mà kích bác cho được. Nhưng, bạn
cũng biết đó, chân lý là cái gì dung-dị-hóa cảnh đời, chớ đâu phải là cái gì
tạo lập cõi hỗn độn nhà ma. Chân lý, đó là cái ngôn ngữ giải khai phơi mở
cái phổ cập hòa đồng. Newton không có “phát minh” một định luật ẩn giấu
lâu ngày theo cách điệu một lời giả ngữ mê, ngôn ẩn. Newton đã thực hiện
một công trình sáng tạo. Ông đã thiết lập một thứ ngôn ngữ trần gian khả dĩ
đồng thời diễn tả sự rụng rơi của một quả táo trên hai hàng cỏ mọc bờ
đồng, hoặc sự vụ mặt trời đỏ đăng thiên. Chân lý, không phải là cái gì có
thể minh giải, chân lý là cái gì giản dị hóa cho mê cung.
Ích gì đâu việc bàn luận về những lý thuyết, những quan niệm luận,
những ý thức hệ? Nếu tất cả chúng đều có thể chứng minh, thì tất cả chúng
cũng chọi nhau thảy thảy, và những luận bàn kia chỉ gây tuyệt vọng cho sự
giải cứu con người. Trong khi đó thì con người, khắp nơi, quanh ta, vẫn bày
tỏ những nhu cầu giống nhau như hệt.
Chúng ta muốn được giải thoát. Kẻ đào một nhát cuốc muốn biết nhát
cuốc có một ý nghĩa nào. Và nhát cuốc của kẻ tội đồ, đương làm nhục nhã
tội đồ, không giống nhát cuốc của người khai mỏ, đang làm lớn rộng tinh
thần người khai mỏ. Ngục tù áp bức không nằm trong cái việc đào nhát
cuốc. Lao lực không có gì đáng tởm, vật chất không có gì đáng ghê. Ao tù
