mình, thuộc từng đường sỏi, nếu y gặp một trận bão tuyết… thật đáng
thương thay! A! Vâng! Thật đáng thương thay!...” Họ buộc lòng phải giữ
thể diện với đàn em, họ lắc đầu nhìn chúng tôi chòng chọc với một lòng
thương hại đáng bực phần nào, như chừng họ ái ngại nơi chúng tôi những
lỡ lầm quá hồn nhiên dại dột.
Và thật vậy, đối với bao nhiêu kẻ trong chúng tôi, chuyến xe “buýt” này
là nơi tị nạn cuối? Sáu mươi? Hay tám mươi người rồi? Cũng đã từng được
chở đi do một tài xế lặng lẽ, một buổi mai mưa nhiều. Tôi nhìn quanh: lốm
đốm sáng trong đêm, những chấm đỏ đầu điếu thuốc như điểm nhịp hồn tư
lự. Những tư lự nhỏ nhoi giản dị của những công chức về già. Với bao
nhiêu người trong bọn tôi, những bạn đồng hành này đã đóng vai những kẻ
tiễn đưa lần cuối?
Tôi bắt gặp những câu tâm sự người ta thủ thỉ trao nhau. Tâm sự về bịnh
tật, tiền tài, về những quẩn quanh gia đình cơ cực. Chúng cho thấy những
vách tường tù ngục tẻ lạnh vây hãm những tấm thân kia. Và bất thình lình
hiện ra trước mắt tôi khuôn mặt định mệnh.
Hỡi người công chức già, người bạn hiện diện nơi đây, chưa bao giờ có
ai giúp anh lối thoát, anh cũng không chịu trách nhiệm gì về việc đó. Anh
đã xây dựng cuộc sống bình thản của mình bằng cách trám kín mọi ngõ
nhìn ra ánh sáng. Gió không thể đi về, vì mọi lối đều bị bít bởi xi măng.
Anh giống như những con mối. Anh cuộn tròn trong ổn định túc mãn của
anh, trong những tập tục cũ mòn, trong những thói lề ngột ngạt của cuộc
sống địa phương, anh dựng bức thành u tối che lấp lối đi về của gió rộng
trùng khơi, của sương hồng tinh tú. Anh không muốn bận lòng vì những
vấn đề trọng đại, anh đã khó nhọc nhiều mới quên lãng thân phận con
người anh. Anh không phải là một người cư trú trên một tinh cầu xê dịch,
anh không tự nêu ra với mình những câu hỏi oái oăm: anh là người trưởng
giả trung lưu phố Toulouse. Không ai nắm lấy hai vai anh mà đẩy mạnh,
khi còn kịp lúc. Đến bây giờ, thì đã muộn. Thể chất đã khô, nguồn tim đã
cạn, xương khớp cứng rắn rồi; kể tự bây giờ, không ai còn có thể đánh thức
dậy trong người anh, ấy hồn nhạc sĩ, ấy mộng thi nhân, ấy nhà thiên văn
