Guillaumet, tôi xin nói đôi lời về anh, nhưng sẽ không làm phiền anh mà
vụng về nhắc mãi tới lòng can trường hoặc tài năng nghề nghiệp của anh.
Tôi sẽ nói tới những gì khác kia, khi kể lại cuộc phiêu liêu đẹp nhất của
anh.
Có một đức tính không tên. Gọi là tính “trang trọng”, có lẽ cũng được,
nhưng chưa đủ. Vì đức tính này còn có thể đi đôi với sự tươi cười hồn
nhiên vui hứng nữa. Chính đó cũng là đức tính của anh thợ làm sườn nhà,
lúc anh ngồi trước mảnh gỗ như ngồi trước một người bạn đồng đẳng,
ngang vai, rồi anh sờ mó, nắn nót, ước độ chiều dọc chiều ngang, anh
không đối xử nó theo lối khinh bạc, anh thu hết khả năng, tài sức của mình
ra sử dụng.
Guillaumet ạ, trước đây tôi có đọc một câu chuyện người ta kể về anh để
ca tụng chuyện phiêu lưu mạo hiểm của anh, và tôi thấy cần phải đính
chính lại cái hình ảnh lệch lạc về anh đó. Trong câu chuyện ấy, người ta
thấy anh bướng bỉnh tung nhiều câu nói có điệu “ba gai”, tuồng như người
ta tưởng lòng can trường là phải biết hạ mình chế giễu nhau theo lối nhạo
báng của học sinh nghịch ngợm. Người ta không hiểu anh, Guillaumet ạ.
Nhạo báng những địch thủ của anh, trước khi đương đầu với họ, đó là điều
anh thấy không cần thiết gì hết. Đối diện một cơn giông bão, anh nhận xét:
“Đây là một cơn giông bão”. Anh chấp thuận nó, anh ước độ lực lượng của
nó.
Tôi xin đưa ra đây những kỷ niệm của mình để làm chứng cho anh.
Suốt năm mươi giờ đồng hồ, anh biệt tích, trong một mùa đông, nhân
một chuyến bay qua dãy núi Andes. Từ Patagonie về, tôi vội vã theo phi
công Deley đi Mendoza. Suốt năm ngày liền, hai chúng tôi bay sục sạo
khắp vùng núi non trùng điệp, mà chẳng tìm thấy gì cả. Hai chiếc phi cơ
không thể đủ được. Chúng tôi tưởng rằng một trăm đội phi cơ, bay suốt
một trăm năm, vị tất đã bay hết các ngõ ngách mà sưu tầm đầy đủ trong các
dãy núi khổng lồ này, với những ngọn cao tới bảy nghìn thước. Chúng tôi
mất hết hy vọng. Bọn cướp buôn lậu tại vùng này, gan lì dữ tợn là thế, chỉ
đưa cho năm quan tiền là khiến chúng giết người như ngóe, thế mà chúng
