Nhưng bất kể chúng phải nếm trải những gì, bất kể chúng trau dồi
được thêm bao nhiêu kiến thức và khả năng mới, vị kintangô già vẫn không
bao giờ thoả mãn. Những đòi hỏi và kỷ luật ông đề ra vẫn chặt chẽ đến nỗi,
phần lớn thời gian, bọn trẻ luôn bị giằng xé giữa sợ hãi và phẫn nộ, trừ
những khi chúng quá mệt không còn cảm thấy gì nữa. Mọi mệnh lệnh giao
cho đứa nào mà không thực hiện hoàn hảo ngay lập tức, đều khiến cả lứa
kafô bị ăn đòn. Và, theo cảm giác của Kunta, cứ khi nào không bị đánh, thì
giữa đêm, chúng lại bị dựng dậy một cách thô bạo để làm một cuộc hành
quân dài - mà bao giờ cũng là với tính cách trừng phạt sự sai trái của một
đứa nào đó. Điều duy nhất ngăn Kunta và bọn kia không tự tay nện cho
thằng chết tiệt ấy một trận, là ý thức biết chắc rằng làm thế chỉ tổ bị đòn vì
tội đánh lộn: một trong số những bài học đầu tiên chúng học được trong đời
- từ lâu trước khi đến khu trại này - là người Manđinka không bao giờ được
đánh lẫn nhau. Cuối cùng bọn trẻ bắt đầu hiểu rằng an lạc của nhóm tuỳ
thuộc ở mỗi đứa chúng nó - cũng như hạnh phúc của bộ lạc sẽ tùy thuộc
vào mỗi đứa chúng nó, một ngày kia. Vi phạm quy tắc giảm dần xuống tới
mức chỉ còn là một thiếu sót năm thì mười hoạ và cùng với việc đánh đập
bớt đi, nỗi sợ đối với kintangô dần dần được thay thế bằng một niềm kính
trọng mà trước đây chúng chỉ cảm thấy đối với cha mình.
Nhưng ít có ngày qua đi mà không xảy ra điều mới lạ khiến Kunta
cùng các bạn lại cảm thấy mình vụng về và dốt nát. Chẳng hạn, chúng lấy
làm ngạc nhiên khi được biết một miếng vải gấp và treo theo kiểu nào đó
gần lều một người đàn ông là tín hiệu thông báo ngày giờ anh ta dự định trở
về, hoặc những chiếc dép xếp chéo nhau theo kiểu nào đó ngoài một túp lều
có thể nói lên nhiều điều mà chỉ những người đàn ông khác mới hiểu.
Nhưng điều bí mật mà Kunta thấy là đặc sắc hơn cả, là tiếng xirakangô,
một kiểu hội thoại của đàn ông trong đó âm của các từ ngữ Manđinka được
biến đổi đi sao cho đàn bà, trẻ con hoặc những người không thuộc bộ tộc
Manđinka, không tài nào hiểu được. Kunta nhớ lại những lần nó nghe thấy
cha nó nói rất nhanh với một người đàn ông khác những điều gì mà nó
không hiểu và cũng chẳng dám yêu cầu giải thích. Bây giờ bản thân nó đã
