Chúng dấn bước trên nền đất cát, không có cỏ mọc, rải rác những quả
khô nứt toác của những cây bao-báp hình thù quái dị. Những khi đến giờ
cầu nguyện, chúng nghỉ ngơi và ăn nhẹ, và Kunta thường soát lại bọc đội
đầu cùng chân cẳng Lamin giờ đã đỡ tướp máu, và các ngã tư đường giao
nhau vẫn trải ra như một bức tranh cho đến khi, cuối cùng, xuất hiện cái
khung vỏ đồ sộ già cỗi của cây bao-báp mà các gã trai làng Bara đã mô tả.
Hẳn nó phải già đến mấy trăm vụ mưa, rồi cuối cùng mới chết, Kunta nghĩ
và nhắc lại với Lamin cái điều mà một gã thanh niên đã nói: "Một vị graiót
yên nghỉ trong đó"; nó đem kiến thức riêng kể thêm rằng các graiót, khi
chết, không chôn như người thường, mà được đặt trong hốc những cây bao-
báp cổ, bởi chưng cả cây lẫn những chuyện lịch sử trong đầu các vị graiót
đều bất kể thời gian. "Bây giờ chúng ta gần đến nơi rồi", Kunta nói, nó
những muốn ngay lúc này đã có cái trống dự định làm để báo hiệu trước
cho các bạn. Cuối cùng, khi mặt trời lặn, hai anh em tới chỗ những hố đất
sét - và kìa, ba gã trai trẻ!.
"Chúng tôi đã linh cảm là bạn sẽ tới!" Họ kêu to sung sướng được thấy
Kunta: Họ không đếm xỉa gì đến Lamin như thể nó chỉ là thằng em lứa
kafô thứ hai của bản thân họ vậy. Giữa cuộc chuyện trò sôi nổi, ba gã thanh
niên hãnh diện phô những hạt vàng nhỏ xíu họ đã thu lượm được. Sáng
hôm sau, tia sáng đầu tiên vừa ló, Kunta và Lamin đã nhập bọn, xắn những
tảng đất sét dính nhem nhép thả vào những bầu nước lớn. Sau khi khuấy
lộn lên rồi đổ từ từ chỗ nước bùn đi, họ quơ ngón tay rờ rẫm thật kỹ xem có
hạt vàng nào lắng xuống đáy bầu không. Thỉnh thoảng có một hạt nhỏ như
hạt kê, hoặc to hơn một tí.
Họ làm việc ráo riết đến nỗi không còn thì giờ để trò chuyện. Trong
cơn lùng sục vàng, thậm chí Lamin dường như quên cả những cơ bắp đau
nhừ của mình. Và mỗi một hạt vàng quý giá đó được thận trọng bỏ vào
thân rỗng những chiếc lông cánh bồ câu rừng lớn nhất, nút chặt bằng một
chút bông. Khi ba gã thanh niên nói họ lượm như thế là đủ rồi thì Kunta và
Lamin đã được đầy sáu chiếc lông. Bây giờ - họ nói - họ muốn đi ngược
