Thỉnh thoảng, ở dưới hầm, Kunta nghe thấy đâu đó có tiếng thì thầm
và anh tự hỏi không biết họ có thể nghĩ ra chuyện gì để nói nhỉ? Và lợi ích
gì kia chứ? Người bạn cùm Uôlôf của anh đã tịch rồi và cái chết đã cướp đi
một số người có thể phiên dịch cho anh em khác. Vả chăng, chuyện trò bây
giờ tốn quá nhiều sức lực. Mỗi ngày Kunta một thấy yếu hơn và nhìn thấy
những điều xảy đến với một số người khác, quả là chẳng phấn khởi gì.
Ruột họ bắt đầu tháo ra một hỗn hợp lẫn cả máu vón cục và đờm đặc xam
xám vàng vàng hôi thối kinh khủng.
Bữa đầu ngửi thấy và trông thấy chất bài tiết độc hại ấy, bọn tubốp
cuống lên. Một tên chạy bổ trở lên qua cửa hầm và mấy phút sau, tên trùm
tubốp xuống. Vừa nôn khan, hắn vừa ra hiệu một cách gay gắt cho những
tên kia tháo cùm cho những tù nhân đang la thét và mang họ ra khỏi hầm.
Phút chốc thêm nhiều tên tubốp nữa quay trở lại, mang theo đèn, xẻng chổi
và xô. Vừa nôn oẹ, thở hổn hển và chửi thề, chúng vừa hót và cọ đi cọ lại
những dãy ván nằm của những người ốm vừa được mang đi. Rồi chúng
tưới dấm đun sôi lên những chỗ đó và chuyển những người nằm cạnh đó
sang những quãng trống ở xa hơn.
Song chẳng ăn thua gì, vì cái bệnh ỉa ra máu truyền nhiễm ấy - mà
Kunta nghe thấy bọn tubốp gọi là "kiết lỵ" cứ lan hoài, lan mãi. Chẳng bao
lâu, anh cũng quằn quại với những cơn đau đầu và đau lưng, rồi sốt nóng
hầm hập và sốt rét run người, để rồi cuối cùng thấy ruột gan thắt lại, tháo ra
cái chất lầy nhầy máu, mùi khắm lặm. Tưởng chừng ruột gan cũng xổ ra
theo, Kunta gần như ngất đi vì đau. Giữa những tiếng la thét, anh gào lên
những điều mà chính anh cũng khó tin rằng mình đang thốt ra: "Ômôrô -
Ômar, Khalíp 1 Đệ nhị, hàng thứ ba sau đấng Tiên tri Mahamad! Kairaba -
Kairaba nghĩa là bình an!" Cuối cùng gào mãi, giọng anh khản đặc lại và
hầu như chìm đi không nghe thấy được giữa tiếng nức nở của những người
khác. Trong vòng hai ngày hầu như tất cả mọi người trong hầm đều đã mắc
kiết lỵ.
