nhân Kairaba Kunta Kintê, cầu khẩn Người cho biết mục đích sứ mệnh của
anh ở đây là gì, nếu như anh có một sứ mệnh nào đó. Anh giật mình khi
nghe thấy tiếng nói của chính mình. Cho tới lúc này trên đất tubốp anh
chưa bao giờ thốt lên một tiếng nào với ai ngoài Chúa Ala, trừ những tiếng
kêu bật ra khi bị roi quật vào người.
Sáng hôm sau, khi nhập vào những người khác xếp hàng đi làm, suýt
nữa Kunta buột miệng nói "Monia" (1)(Good morning hay gọn hơn,
morning: lời chào buổi sáng, người da đen đọc trệch đi) như anh vẫn nghe
thấy họ chào nhau hàng ngày. Song tuy giờ đây, anh đã biết khá nhiều chữ
tubốp không những đủ để hiểu phần lớn những điều người ta nói với anh,
mà còn đủ để làm cho người khác hiểu ý mình phần nào, một cái gì đó vẫn
khiến anh quyết định tiếp tục giữ kín kiến thức đó.
Kunta chợt nghĩ ra là những người da đen này che đậy những tình cảm
thực sự của mình đối với bọn tubốp cũng cẩn thận y như anh giấu kín sự
thay đổi thái độ của anh đối với họ vậy. Bây giờ, anh đã nhiều lần chứng
kiến bộ mặt tươi cười của họ chuyển thành cay gằn ngay khi một tên tubốp
ngảnh đầu đi. Anh đã thấy họ chủ tâm đánh gẫy dụng cụ làm việc, rồi làm
ra vẻ hoàn toàn không biết việc đó xảy ra thế nào khi "xú-ba-dăng" chửi rủa
thậm tệ khi biết sự vụng về của họ. Và anh đã thấy những người da đen
ngoài cánh đồng, tuy tỏ ra lăng xăng hối hả mỗi khi có bọn tubốp bên cạnh,
thực tế vẫn dây dưa kéo dài gấp đôi thời gian cần thiết trong bất cứ công
việc gì họ phải làm.
Anh cũng bắt đầu hiểu ra rằng những người đen này có một kiểu giao
lưu chỉ riêng họ biết với nhau thôi, cũng như thứ ngôn ngữ xira kangô bí
mật của người Manđinka vậy. Đôi khi trong lúc làm việc ngoài đồng, Kunta
thoáng thấy họ khẽ làm một cử chỉ nhanh bằng tay hoặc bằng đầu. Hoặc giả
một người trong bọn thốt lên một tiếng ngắn gọn, nghe thật lạ lắm; từng lúc
từng lúc với những quãng cách không lường trước được, một người khác
rồi một người khác nữa lại lặp lại tiếng kêu đó, bao giờ cũng ngoài tầm
