cùng mớ sỏi cho anh biết khiến anh bàng hoàng đến nỗi ông lão làm vuòn
không bao giờ được biết đáp số cho câu hỏi của mình. Xung quanh anh,
trên nền đất của căn lều là mười bảy đống sỏi. Anh đã trải ba mươi tư vụ
mưa! Lạy Chúa Ala, điều gì đã xảy đến với đời anh? Anh đã ở đất người da
trắng lâu bằng thời gian anh sống ở Jufurê. Anh có còn là một người Phi
nữa không, hay đã trở thành một gã "nhọ", như những người kia tự gọi
mình? Thậm chí anh có còn là một người đàn ông nữa không? Anh đã bằng
tuổi cha anh, khi hai cha con thấy nhau lần cuối, vậy mà anh chẳng có
thằng con nào, không vợ, không gia đình, không làng bản, không nhân dân,
không tổ quốc; hồ như không chút quá khứ nào tồn tại thực sự đối với anh
nữa - và cũng chẳng hề thấy tương lai. Y như thể Đất nước Gămbia là một
giấc mơ anh đã từng thấy lâu lắm rồi. Hay là anh vẫn còn đang ngủ? Và
nếu thế, thì liệu có bao giờ anh thức giấc không?
Chú thích
1. Những sự kiện nhắc đến ở đây xảy ra trong cuộc chiến tranh giành
độc lập của Mỹ (1776 - 1783).
2. Ngày độc lập của Hoa Kỳ.
3. Một bài dân ca rất phổ biến hồi cách mạng Mỹ.
4. Hợp chủng Quốc Hoa Kỳ.
