thường chạy theo bên cạnh họ một lúc, cố gắng xem thử họ mang gì trong
những thúng tre nhỏ đội trên đầu. Đó thường thường là quần áo và những
món quà nhỏ cho những bạn mới mà họ hy vọng gặp trên bước đường lang
thang nay đây mai đó, trước khi trở về làng vào mùa gieo trồng tới.
Mỗi sáng, làng ngủ và thức dậy theo tiếng trống. Và mỗi ngày lại có
thêm những nhạc công lưu động khác nhau tới - những tay thành thạo về
kinh Koran, về đàn balafôn và trống. Và nếu họ khá phởn chí vì những quà
tặng dồn dập cùng với cảnh nhảy múa, những tiếng hoan hô và vỗ tay của
đám đông, họ có thể dừng lại và biểu diễn một lúc trước khi tiếp tục đi đến
làng bên.
Khi các vị graiốt (1) một nhân vật đặc biệt ở nhiều nước châu Phi.
Những ông già này là những pho truyện bất tận, tích lũy qua cuộc đời rất
dài của họ. Người Châu Phi thường nói khi một người graiốt chết, cũng coi
như cháy cả một thư viện. Trong quá trình 12 năm thu nhập tài liệu, tác giả
cuốn sách này đã dựa khá nhiều vào các graiốt.) tới, dân làng mau chóng
im bặt ngồi xuống quanh cây bao báp nghe kể về các vị vua và tộc họ ngày
xưa, về các chiến tướng, các trận đánh lớn và các huyền thoại của quá khứ.
Hoặc giả một graiốt tôn giáo xướng lên những câu sấm và báo cho hay rằng
cần cầu xin Chúa Ala toàn năng nguôi giận, rồi tỏ ý vui lòng đáp lại một
món quà nhỏ bằng cách tiến hành những nghi lễ cần thiết và giờ đây đã trở
thành quen thuộc đối với Kunta. Bằng một âm độ cao, vị graiốt ngâm nga
những câu thơ bất tận về những huy hoàng đã qua của các vương quốc
Gana, Xoonggai và Mali cổ xưa, và khi đọc xong một số người trong làng
thường bỏ tiền nhờ ông tới lều riêng hát ngợi ca cha mẹ già của mình. Và
dân làng thường vỗ tay hoan hô khi các cụ già bước ra cửa và đứng hấp háy
mắt dưới ánh nắng rực rỡ, há rộng miệng cười phô hai hàng lợi rụng hết
răng. Làm xong công việc thiện của mình, vị graiốt nhắc mọi người nhớ
rằng bất cứ khi nào cần hát ngợi ai trong những đám tang, đám cưới, hoặc
những dịp đặc biệt khác, cứ gióng hiệu trống mời - cùng một lễ vật nhỏ - là
ông sẽ mau chóng tới Jufurê. Nói đoạn, ông vội vã đi tiếp sang làng bên.
