Matilđa đợi đến chiều hôm sau mới ghé qua lò rèn. "Nầy Tôm, anh có
biết mẹ đang nghĩ gì không?" bà hỏi. Mỉm cười với mẹ. Tôm nói: "Mẹ nghĩ
muộn đấy, mẹ ạ. Con đã nói mấy mọi người - và đang định nói mấy mẹ nữa
- là đêm thứ bảy tới, hãy đến ngồi chật căn lều và con sẽ kể cho cháu bé
này nghe câu chuyện gia tộc y dư con đã kể cho Marya khi nó mới đẻ".
Như đã dự định, gia đình họp lại và Tôm tiếp tục cái truyền thống đã được
lưu truyền từ Bà Nội Kitzi quá cố và Joóc-Gà; Và sau đó, có nhiều câu đùa
rằng nếu thảng hoặc có ai trong bọn lơ là không kể lại câu chuyện biên niên
sử gia tộc cho bất cứ đứa trẻ nào mới ra đời, người đó hãy giờ hồn với vong
linh Bà Nội Kitzi.
Nhưng ngay cả niềm phấn khởi về đứa con thứ hai của Tôm và Airin
cũng mau chóng giảm sút khi những sự kiện dồn dập của chiến tranh tăng
tốc. Trong lúc bận bịu đóng móng cho ngựa, la và làm hoặc chữa các dụng
cụ, Tôm vẫn dỏng tai nghe ngóng mọi mẩu chuyện trao đổi giữa các khách
hàng da trắng tụ tập trước cửa hiệu của anh. Và anh nhăn nhó thất vọng
thấy họ liên tiếp kể lại một cách hoan hỉ những chiến thắng của "Liên
Minh". Đặc biệt, một trận mà người da trắng gọi là "Bul Răn" đã khiến họ
reo hò, vỗ lưng nhau và vừa tung mũ lên vừa hét những câu đại loại như
sau: "Bọn Yanki đứa nào chưa ngoẻo hay bị thương đều chạy bán sống bán
chết!" hoặc "Bọn Yanki vừa nghe thấy quân ta đến, đã quay đít chuồn!".
Niềm hoan lạc ấy được lặp lại nhân một thất bại lớn của quân Yanki tại
"Thung Uynxơn" bang Mixuri, rồi sau đó không lâu, lại nổi lên khi ở một
nơi trong bang Vơjiniơ, hàng trăm quân Yanki bị giết, trong đó có cả một
viên tướng mình lỗ chỗ đạn, người đã từng là bạn gần gũi của chính Tổng
thống Lincôn. " Đám da trắng í nhảy cỡn cả lên và cười ầm ĩ, bỉu là Tổng
thống Lincôn nghe tin, khóc dư đứa trẻ con", Tôm kể lại với gia đình. Cuối
năm 1861 - khi quận Alơmenx đã phái mười hai đại đội tham gia nhiều trận
chiến đấu khác nhau - anh đâm chán, chỉ thuật lại một phần nhỏ những gì
anh tiếp tục nghe thấy, vì những điều đó chỉ làm sâu sắc thêm nỗi buồn rầu
của gia đình cũng như của bản thân anh mà thôi. "Chúa biết rành là cứ cái
nước nầy thì xem ra chúng ta chưa hòng gì được tự do!". Matilđa nói, đảo
