"Bọn cộng sản Moxkva cút đi!", còn cái thi vị cổ truyền của kiểu quần
đũng rộng bằng cả Hắc hải, của những chỏm tóc dài, những chiếc áo
jupan và những thanh gươm cong đã át hết trí óc họ những sự thật lịch
sử đáng buồn về những hy sinh đẫm máu của nhân dân Ukrain đã ba
thế kỷ nay đấu tranh giành độc lập.
Petlyura đã bỏ rơi thống lĩnh Hetman đến ngồi với viên chấp chính ở
Kiev tuyên bố thành lập nước cộng hòa tự trị và bắt đầu một cuộc đấu
tranh vô hy vọng với cách mạng vô sản. Y có mấy sư đoàn gồm những
binh sĩ Xitsêvik của thống lĩnh Hetman đã bỏ sang hàng ngũ y và
những binh sĩ Galitxya kiên cường và có kỷ luật, vốn tin rằng ước mơ
cổ truyền hợp nhất với nước Ukrain tự do đang trở thành sự thật, ngoài
ra còn có đủ các hạng người liều lĩnh chuyên kiếm ăn bằng cướp bóc
trong thời chiến. Nhưng y không đủ thông minh và mưu trí để hứa hẹn
với nông dân Ukrain, đang phân hóa và đang sôi sục lên, một cái gì thật
cụ thể, ngoài những lời báo cáo khoa trương. Y không có lực lượng dự
trữ.
Đến tháng chạp, ở vùng Poltava, trong thị trấn Xuđja, đã tổ chức
được một chính phủ Xô viết Ukrain bí mật. Chủ tịch hội đồng quân sự
Txaritxyn phái tư lệnh Quân đoàn thứ Mười là Vôrôsilôv đến Xuđja để
tham gia chính phủ. Ở Xuđja được tổ chức một hội đồng quân sự cách
mạng.
Vào thời kỳ này, Hồng quân Ukrain chính quy, vốn đã thành lập ở
Kurxk khá lâu trước khi xảy ra những biến cố này, chủ yếu gồm những
người nông dân Ukrain đã trốn khỏi tù đày hay án tử hình, quân số
được hai sư đoàn, mở cuộc tấn công về hướng tây, phía thành Kiev, và
về hướng nam, phía Kharkôv và Êkatêrinôxlav. Vì lực lượng hai sư
đoàn rõ ràng là chưa đủ, họ trông mong vào sự hỗ trợ của các đội du
kích. Trong các đội du kích đó, mạnh nhất là đội quân của thủ lĩnh
Makhnô.
Makhnô đang mải chè chén. Mặc bộ y phục học sinh trung học lấy
được trong cuộc cướp phá Berđdianxk, hắn cưỡi xe đạp đi rong khắp
