- Thật ạ! Mẹ cháu nói: đằng nào cũng thế thôi, con ở bùn đất mà ra,
con sẽ trở về với bùn đất... Bọn sĩ quan sẽ cho ngựa giẫm chết hết
chúng mình. Đến chập tối Katya đi dạy lớp thanh toán mù chữ. Nàng
men sát các bờ rào cho đỡ ướt chân, đến mỗi ngã tư lại dừng lại phân
vân, không biết làm thế nào vượt qua đường được. Ở nhà anh thợ
Tsexnôkôv (cách đây không lâu đã được đưa ra mặt trận làm chính ủy)
trong số mười người đàn bà vẫn đến học với nàng, hôm nay không thấy
một người nào đến. Chị Tsexnôkôv lấy chồng được nửa năm nay, đang
có mang, gầy rạc ra, mặt đầy những vệt vàng vàng. Chị nói với Katya:
- Chị đừng đến dạy chúng tôi nữa chị ạ, đợi một thời gian nữa đã.
Bây giờ chúng tôi chẳng còn bụng dạ đâu mà học... Vả lại chị cũng đỡ
khổ... Chị cho Katya xem một mảnh giấy nhỏ của chồng chị gửi từ mặt
trận về:
"Lyuba ạ, nếu chúng nó chiếm được Tula, thì phải chuẩn bị đi.
Chúng ta nhất định không để mất Moxkva. Chúng chỉ có thể vào
Moxkva sau khi bước qua xác chết cuối cùng... Nhân có người về, anh
viết vội mấy chữ... Có thể sắp tới sẽ có một đồng chí bộ đội tên là
Rôstsin ghé về, em hãy tin đồng chí ấy. Đồng chí ấy sẽ kể rõ. Nếu anh
em công nhân ở chỗ ta cũng được nghe đồng chí ấy kể thì hay quá. Nếu
đồng chí ấy có cần gì, phải bảo anh em họ giúp đỡ đồng chí ấy. Anh
vẫn khỏe, bây giờ đã biết cưỡi ngựa rồi: ngày trước có bao giờ tưởng
tượng đến chuyện ấy..."
- Chúng tôi cứ mong đồng chí Rôstsin ấy về mà mãi chẳng thấy, - chị
Tsexnôkôva nói, mắt buồn rười rượi nhìn ra khung cửa sổ ướt đẫm
nước mưa - Khi nào đồng chí ấy về chị đến mà nghe, tôi sẽ cho con bé
đến gọi chị... Rôstsin nào thế nhỉ, hay là chồng chị?
- Không phải đâu. - Katya đáp - chồng tôi chết từ lâu rồi. Về đến
nhà, nàng đốt cái lò sưởi sắt có cái ống khói luồn ra ngoài cửa sổ - kiểu
lò "con ong", được mệnh danh như vậy là vì nó kêu vo vo khi củi đã
đốt lên. Cái lò này là do công nhân ở phố Prexnya làm ra và tự tay đến
lắp ở phòng Katya, nghĩ rằng cô giáo của họ sẽ đủ sức làm việc hơn
