đồng hồ đã bị hất tung lên, và tại sao nền văn minh nhân đạo của châu
Âu, mà hàng ngày tờ "Tiếng dân" vẫn đem dùng để nêu gương cho
chính phủ và răn dạy cho dân chúng, bây giờ hóa ra lại chỉ là một cái
lầu xếp bằng bài xì, chỉ thổi một cái là đổ? (Quả tình người ta cũng có
phát minh ra được máy in và điện khí, rồi lại cả rađium nữa, nhưng đến
một lúc nào đấy thì dưới tấm áo sơ-mi hồ cứng vẫn lộ ra cái thằng
người lông lá, tay cầm dùi cui, chẳng khác gì loài dã thú) - Không, điều
đó thì ban biên tập khó lòng lĩnh hội nổi, mà thừa nhận lại càng khó
hơn: sự thật quá ư cay đắng.
Cuộc hội nghị kết thúc trong một không khí im lặng và buồn tẻ. Các
nhà báo sừng sỏ đến tiệm Quiba ăn trưa, thanh niên thì tụ tập trong
phòng làm việc của ông phụ trách thời sự. Họ quyết định tiến hành một
cuộc điều tra hết sức tỉ mỉ về tâm trạng của công chúng trong những
ngành và những giới hết sức khác nhau. Antôska Arnônlđôv được giao
việc điều tra về phòng kiểm duyệt quân sự. Anh ta bèn lĩnh luôn một
khoản tạm ứng và thuê một chiếc xe ngựa sang trọng phóng dọc đại lộ
Nevxki đến Bộ Tổng tham mưu.
Trưởng ban báo chí là đại tá tổng tham mưu Xolntxev tiếp Antôska
Arnônlđôv trong phòng làm việc của ngài và nghe anh ta một cách lễ
độ, đôi mắt lồi trong trẻo và vui tươi nhìn thẳng vào mặt anh ta -
Antôska đã chuẩn bị sẵn tinh thần là sẽ gặp một ông hộ pháp hình thù
cổ quái, mặt đỏ gay, tướng sư tử, một tử thù hung hãn của báo chí tự
do, thế mà trước mặt anh ta lại là một con người trang nhã, lịch sự,
không thở khò khè, không gầm lên bằng cái giọng đê cầm, và không hề
có ý định xéo nát hay chém đứt đôi ai hết: dung mạo ngài đại tá khó
lòng có thể ăn ý với cách hình dung thông thường về những tay sai mẫn
cán của Sa hoàng.
-Như vậy, thưa đại tá, tôi hy vọng rằng ngài sẽ vui lòng cho biết
những ý kiến có thẩm quyền của ngài về những vấn đề đang khiến
chúng tôi bận tâm, - Arnônlđôv vừa nói vừa liếc mắt nhìn lên bức chân
dung toàn thân vẽ bằng màu thẫm của hoàng đế Nikôlai Đệ nhất, mà
