pháp vào ngày đầu cách mạng - một nhà hoạt động chính trị nổi tiếng
thuộc phái tự do. Công tước cầm cả hai tay nàng lên, ép chặt vào chiếc
áo gi-lê xù lông của mình, và nói rằng thay mặt cho cái tổ chức trong
đó ông ta đã từng làm việc chung sức với Nikôlai Ivanôvits, thay mặt
cho thành Moxkva mà hiện nay ông ta là phó chính ủy, thay mặt cho
nước Nga và cho cách mạng, ông đem lại cho Katya những lời chia
buồn đau đớn nhất về cái chết quá sớm của một chiến sĩ quang vinh đã
hy sinh vì lý tưởng.
Công tước Kapuxtin-Unjexki từ bản chất vốn là người tràn trề hạnh
phúc, khỏe mạnh và vui tính mà giờ đây lại có thể đau đớn sầu não một
cách chân thành như vậy, và bộ râu cũng như ngực áo gi-lê của ông
phảng phất một mùi xì gà ấm cúng đến nỗi trong giây phút Katya cũng
thấy nhẹ bớt lòng, nàng ngước đôi mắt sáng quắc vì mất ngủ lên nhìn
ông và mở hé đôi môi khô héo ra nói:
— Cảm tạ công tước đã nói về Nikôlai Ivanôvits như vậy...
Công tước rút ra một chiếc khăn mù soa to tướng giơ lên lau mắt.
Sau khi làm tròn bổn phận nặng nề của mình, ông cáo từ ra về, chiếc xe
hơi của ông rú ga dữ tợn trong dãy phố nhỏ. Katya lại đi vật vờ trong
phòng. Nàng dừng lại trước những bức ảnh của ông tướng lạ mặt dung
mạo như sư tử, cầm một cuốn an-bom lên, rồi lại bỏ xuống để cầm
cuốn sách con, rồi cầm cái hộp Trung quốc trên nắp có con cò đang bắt
con ếch, rồi lại đi quanh quẩn, nhìn lên giấy hoa dán tường, lên rèm
cửa... Đến bữa ăn chiều, nàng không động đến một món nào.
— Kìa bà, ít nhất cũng xơi lấy tí xúp chứ.
Chị hầu phòng Liza nói. Katya lắc đầu, không hé răng. Nàng viết cho
Đasa một bức thư ngắn, nhưng rồi lại xé ngay.
Giá có thể nằm yên, ngủ thiếp đi! Nhưng sau một đêm như đêm qua,
nằm vào giường nàng thấy sợ quá cứ như nằm vào một cỗ quan tài...
Đau hơn cả là lòng thương xót vô hy vọng đối với Nikôlai Ivanôvits:
sinh thời ông là một người tốt, đôn hậu, tào lao... Ông như thế nào thì
