Ivan Ilyits hiểu rằng nàng đang ở trong một tình trạng đau ốm về tinh
thần. Hễ điện tắt là nàng rúc vào một xó xỉnh nào đấy, ngồi thu lu trong
chiếc ghế bành, đầu trùm chiếc khăn san và lặng người đi trong một nỗi
buồn da diết tưởng chết đi được. Thế mà lúc này lại cần phải sống, nhất
thiết phải sống... Chàng viết thư về Moxkva nói rõ tình trạng của Đasa
cho Êkatêrina Đmitrievna biết, nhưng thư không đến. Không thấy
Katya trả lời, chắc nàng cũng gặp chuyện gì chẳng lành. Thời buổi khó
khăn quá.
Đứng sau lưng Đasa, Ivan Ilyits loay hoay thế nào dẫm phải một bao
diêm. Chàng hiểu ngay mọi sự: khi điện tắt, Đasa vật lộn với bóng tối,
với nỗi buồn, thỉnh thoảng lại đánh một que diêm lên cho đỡ buồn, đỡ
tối. "Khổ thân quá, chàng nghĩ bụng, - thế mà suốt ngày lại phải ngồi
một mình".
Chàng thận trọng nhặt bao diêm lên. Trong bao hãy còn mấy que.
Chàng liền xuống bếp lấy mớ củi đã chuẩn bị sẵn từ sáng sớm lên: đó
là những mảnh ván của cái tủ áo cũ cưa nhỏ ra một cách rất cẩn thận -
Chàng ngồi xổm trong phòng làm việc, lúi húi đốt cái lò sưởi nhỏ xây
bằng gạch, có cái ống thông bằng tôn dài gấp khuỷu chạy suốt chiều
rộng của gian phòng. Thanh đóm cháy rực lên, tỏa ra một mùi khói dễ
chịu. Gió hút vào những kẽ hở trên cửa lò kêu vù vù. Một cái vệt sáng
lung linh soi lên trần nhà.
Những cái lò sưởi tự chế này về sau được gọi một cách khá phổ biến
là "mụ tư sản" hay là "con ong". Chúng đã phụng sự nhân loại một cách
đắc lực trong suốt thời kỳ cộng sản thời chiến. Những kiểu bếp đơn
giản làm bằng sắt, có bốn cái chân, chỉ trổ một cái lỗ tròn để nấu
nướng, hay những kiểu cầu kỳ hơn, có một ngăn hơi có thể dùng để nấu
nướng bánh đa trộn bã cà-phê đôi khi còn nướng được cả chả cá nữa,
hay những kiểu "sang trọng", có lát gạch hoa gỡ ở lò sưởi lớn ra - tất cả
những kiểu lò ấy đều vừa sưởi, vừa nấu, vừa nướng, lại vừa cất tiếng
hát bài ca muôn thuở của lửa hồng hòa với tiếng rú của cơn bão tuyết
đang lồng lộn ở ngoài trời.
