- Halt! - tên lính Đức quát, giọng rất đanh, rất hách. - Thằng Nga kia,
fề chiỗ!
Suốt ngày hôm ấy lính tráng bốc hàng lên chiếc xe giàn nhà binh và
đến khuya đoàn xe lên đường. Làng Vlađimirka đã bị vét sạch. Không
một nhà nào buồn thắp đèn ăn bữa tối. Trong mấy túp nhà tối tăm,
những người đàn bà ngồi khóc rống lên, tay nắm tiền giấy của Đức...
Nếu có hai vợ chồng nông dân nào cầm những đồng mark này lên
tỉnh, ghé vào các cửa hiệu, thì cũng chẳng có một thứ gì mà mua: một
thước vải, một mảnh dạ, một cái đinh cũng không có. Các nhà máy đều
đóng cửa, lúa mì, đường, xà phòng, nguyên liệu đều theo từng chuyến
tàu tuồn sang Đức hết. Chẳng lẽ lại chở về làng một cây đàn dương
cầm, một bức tranh cổ Hà-lan hay một bộ đồ trà Trung quốc? Chỉ còn
biết đứng nhìn mấy tên lính haiđamak cạo trọc đầu để chỏm đuôi gà,
với bộ ria mép buông thõng xuống hai bên, mặc bộ đồ xanh, đội mũ
lông chóp đỏ. Chỉ còn biết đi lang thang bên dãy phố chính, chen chúc
giữa bọn buôn bạc và buôn nước bọt mặt cạo xanh biếc, đầu đội mũ
quả dưa. Chỉ còn biết thở dài cay đắng mà đi về không. Lên tàu đi được
vài mươi dặm thì thấy đứng sững lại: trục bánh xe cháy hết rồi, không
có mỡ, không có dầu máy: quân Đức lấy hết rồi. Họ lấy cát rắc lên, tàu
lại chuyển bánh, rồi một lát sau trục lại cháy.
Chính vì thế mà đàn bà vò nát đám tiền mark trong nắm tay mà khóc,
còn đàn ông thì đem gia súc vào giấu trong các khe rừng, tránh xa tai
vạ: có trời biết đến mai người ta còn yết thứ sắc lệnh gì nữa?
Trong làng chẳng ai đốt đèn lên, nhà nào cũng tối mịt. Chỉ có những
khung cửa sổ tòa nhà lão công tước soi bóng xuống mặt hồ ở sau khóm
rừng là thắp đèn sáng trưng. Ở đấy, lão quản lý đang dọn tiệc thết các sĩ
quan Đức. Một dàn nhạc binh giúp vui cho bữa tiệc. Âm thanh của
những điệu valse Đức văng vẳng trên xóm làng tối tăm nghe rùng rợn
lạ thường. Một quả pháo hoa bay vút lên cao, vẽ thành một sợi dây lửa,
để tiêu khiển cho mấy tên lính Đức đang đứng ngoài sân dinh thự
(người ta cũng đã lăn ra cho họ một thùng bia). Quả pháo nổ tung ra.
