giết, con cũng không đời nào chịu..." Ivan Ilyits dừng lại, thở một hơi
dài, rồi chậm rải giở sang trang: "Con tình cở có được một số báu vật
rất đắt tiền... Trước mặt con ở cạnh cổng Nikitxki có một người bị tàu
điện chẹt chết. Người ấy chết cũng vì con, con biết như thế... Khi con
tỉnh dậy thì trong tay con có một chiếc va ly nhỏ bằng da cá sấu: chắc
khi người ta khiêng con đi, có ai đã đút nó vào tay con... Mãi đến hôm
sau con mới tò mò mở ra xem: chiếc va ly có đựng những đồ tư trang
bằng kim cương và bằng ngọc trai. Những vật này, người ấy đã lấy
trộm ở đâu đấy... Người ấy đi tàu điện đến chỗ hẹn gặp con... Ba có
hiểu không? Người ấy lấy trộm để cho con... Ba ạ, con chẳng muốn
phân tích phải trái, luật lệ gì ở đây hết - con đã giữ lại những vật ấy...
Bây giờ nó là cách cứu vãn duy nhất của con. Nhưng nếu ba có chứng
minh cho con thấy rằng con là một con ăn cắp, thì con vẫn cứ giữ...
Con đã trông thấy cảnh chết chóc quá nhiều, cho nên con muốn sống...
Con không còn tin ở dung mạo con người nữa... Những con người tuyệt
vời luôn mồm nói chuyện cứu nước ấy chỉ à những kẻ đểu cáng, những
con thú dữ... Ôi, con đã thấy những gì! Chúng nó thật đáng muôn đời
nguyền rủa! Ba có hiểu không, lại xảy ra một chuyện như thế này: có
một hôm Nikanor Yuriêvits đột nhiên đến tìm con rất khuya, hình như
từ Pêtrôgrađ đến thẳng nhà con thì phải.... Hắn đòi con phải rời
Moxkva đi với hắn ngay. Té ra tổ chức của bọn hắn, "Liên minh bảo vệ
tổ quốc và tự do" đã bị Tseka phát giác, và ở Moxkva đang có những
vụ bắt bớ hàng loạt. Xavinkôv và cả bọn tham mưu của hắn chạy về
vùng Volga. Ở đấy họ định tổ chức khởi nghĩa ở Rybinxk, ở Yaroxlavl
và ở Murôm. Họ vội lắm: đại sứ Pháp không chịu đưa tiền nữa, đòi
phải chứng minh thế lực của tổ chức bằng hành động. Họ hy vọng rằng
tất cả tầng lớp nông dân sẽ chuyển sang phía họ hết. Nikanor Yuriêvits
cho rằng ngày tận số của bọn bolsêvik đã sắp đến, -cuộc khởi nghĩa sẽ
bao trùm hết miền Bắc, cả vùng bắc Volga, và nghĩa quân của bọn họ sẽ
hợp được với quân Tiệp. Kulitsek quả quyết nói rằng tên con có ghi
trong các danh sách của tổ chức, cho nên ở lại Moxkva rất nguy hiểm.
Thế là con theo hắn đi Yaroxlavl. Ở đấy mọi việc đã được chuẩn bị