hết. Trong những ngày ấy những người đánh xe ngựa tải đã chở ba
nghìn xác chết trút xuống biển, Nôvôrôxxixk trở thành một hải cảng
trắng.
Dọc miền duyên hải nghèo đói, quân đoàn Taman với đoàn xe cồng
kềnh của mười lăm nghìn dân lánh nạn kéo đến Tuapxê và từ đấy rẽ
ngoặt về phía đông. Phía sau thì quân Đênikin đuổi, phía trước thì tất cả
các hẻm núi và các cao điểm đều bị quân khởi nghĩa chiếm đóng. Mỗi
ngày đều chuyển thành một trận đánh gian khổ. Luôn luôn phải đánh
trả, máu chảy đến kiệt sức, gần chết đói, quân đoàn bò vào các khe núi,
leo lên những sườn đồi dốc đứng, càng đi thương vong càng nhiều, cố
lao lên mở lấy một đường thoát.
Một hôm người ta dẫn tới cho Kôjukh một tù binh hồng quân được
tướng Pakrôvxki thả ra để đưa về cho ông một bức thư viết với giọng
văn giản dị của nhà binh:
"Thằng khốn nạn, mày đã làm ô danh tất cả các sĩ quan của quân đội
và hải quân Nga khi mày cả gan gia nhập hàng ngũ bọn bolsêvik, bọn
trộm cướp và lưu manh; mày nên nhớ rằng mày và lũ côn đồ của mày
đã đến ngày tận số. Tao đã nắm chắc số phận mày trong tay, thằng khốn
nạn ạ, và không đời nào buông ra nữa. Nếu mày muốn hưởng khoan
hồng, nghĩa là chỉ phải đền tội bằng án đày khổ sai chung thân thôi, thì
mày phải thi hành mệnh lệnh của tao: ngay hôm nay phải hạ hết vũ khí
và đưa cả lũ giặc cỏ của mày đến cách ga Bêlôretsenxkaia bốn năm
dặm về phía tây, không được một đứa nào mang vũ khí. Sau khi đã thực
hiện điều này, phải lập tức báo cho ta biết ở chòi bẻ ghi thứ tư..."
Kôjukh vừa đọc bức thư này vừa uống nước chè trong một cái hộp
sắt tây. Ông nhìn người lính hồng quân đi chân đất, áo sơ-mi không có
nịt, đang đứng buồn thiu trước mặt ông.
"Anh ngốc quá đấy anh bạn ạ, - Kôjukh nói ai lại chuyển cho tôi
những bức thư như thế này? Thôi về đơn vị đi..." Ngay đêm hôm ấy
Kôjukh giáng vào quân Pokrôvxki một vố khủng khiếp, đánh tan và
dùng kỵ binh truy kích các đơn vị của nó. Ông chọc một mũi vào
