binh ngày càng ngại rời công sự xông lên. Trận đánh đã kết thúc, tiếng
súng đã im ắng trên cánh đồng bằng vắng vẻ: chỉ rải rác đó đây mới
thấy những người cứu thương bò đi nhặt thương binh.
Mấy chiếc xe chở nước, bánh mì và dưa hấu len lỏi tới các trận địa
pháo và các chiến hào, rồi chở thương binh đưa về thành phố. Tất cả
các đơn vị của Quân đoàn thứ Mười đều chịu những tổn thất hết sức
nặng nề. Nhưng có một điều còn khủng khiếp hơn cả số thương vong
nữa, là ngày hôm ấy đã phải tung hết những dự trữ cuối cùng ra: thành
phố không còn một chút gì để cung cấp cho mặt trận nữa.
Viên tư lệnh quân đoàn quay trở lại về toa hành khách dành cho ông
ở phía sau nhà ga Voropônôvô. Ông chậm rãi xuống ngựa nhìn hai
người đang đi về phía ông: viên tư lệnh pháo binh quân đoàn - chính
cái người cao lớn, mặt đỏ đắn, râu xồm đã đến nói chuyện với "giới trí
thức" ở trận địa pháo của Têlêghin, và viên chỉ huy các đoàn tàu bọc
thép là Alabiev, trông giống như một anh sinh viên mới ở ụ chiến đấu
ngoài phố trở về, hãy còn khích động mạnh vì trận đánh vừa qua. Hai
người mỉm cười đáp lại cái nhìn của viên tư lệnh quân đoàn: họ rất
mừng khi thấy ông đã từ tiền tuyến trở về sau một ngày ác chiến, trong
đó ông đã phải trực tiếp dự mấy trận xung phong đánh lưỡi lê. Chiếc áo
bêkes của ông bị bắn thủng mấy chỗ, và cái báng bằng gỗ của khẩu
súng các-bin ông khoác trên vai đã vỡ tan ra.
Viên tư lệnh quân đoàn đi vào toa tiếp khách xin nước uống. Ông
nốc mấy ca nước liền rồi hỏi xin điếu thuốc lá. Ông châm lửa hút thuốc,
đôi mắt khô khan lim dim. Một lát sau, ông đặt điếu thuốc xuống mép
bàn, kéo xấp báo cáo lại và cúi xuống xem từng tờ một. Phải... Những
tổn thất hôm nay rất nặng nề, nặng nề quá mức, và số đạn dự trữ cho
ngày mai thì còn ít quá, ít đến phát khóc lên được. Ông trải tấm bản đồ
ra và cả ba người cúi xuống. Viên tư lệnh quân đoàn từ từ đưa mẩu bút
chì theo con đường giáp ranh giữa hai đạo quân đối địch. Qua ngày
hôm ấy nó chỉ lùi về phía Txaritxyn ở một vài chỗ, nhưng nhìn chung
cũng không lùi xa bao nhiêu, ở gần Xarepta nó lại còn cong vòng về
