Trước kia lão làm thầu khoán ở một khu mỏ. Lão về làng trước chiến
tranh, mở một hiệu cầm đồ bí mật... Thật là một loài chấy rận, một tên
cho vay lãi khốn nạn đã hút máu của cả làng. Chúng tôi mới được biết
rằng chính lão đã cử đến đây một thằng tự xưng là hoàng đế Nikôlai Đệ
nhị để thử dân làng... Hộ thứ ba là Mikitenkô, đã ba đời nay làm lái
buôn gia súc, trước kia có cả xà lan chạy trên sông Đôn. Ngoài ba hộ ấy
ra còn phải tính đến những họ hàng thân thuộc dây mơ rễ má của nó
nữa, cả thảy chừng một chục hộ. Lại có những chú mu-gích thận trọng:
"Không biết cơ sự này sẽ kết thúc ra sao, chính quyền sẽ về tay ai, cho
nên đừng sinh sự với ai cả là hơn". Đó là chiến tuyến đối lập... Còn thì
đây toàn là phía ta, phía ta cả - Xtêpan Pêtrôvits đưa ngón tay phốp
pháp lượn vòng qua các bản danh sách - Tình hình trong làng rất gay
go... Hoặc là chúng nó sẽ giết tôi, hoặc là tôi sẽ cắt cụt cánh mấy
thằng...
Dân làng đã kéo nhau ra trụ sở ủy ban, cả người say lẫn người tỉnh.
Đám đông chen chúc nhau, nhấp nhô như sóng, trò chuyện ồn ào.
Baikôv nhìn ra cửa sổ, khẽ hát một bài vè của lính thủy:
Mấy con hải âu đi vật vờ trên cát Khiến lòng người thủy thủ lo âu,
Khi hải âu chưa đậu xuống nước Hãy chờ đón một cơn bão sắp về đây
Rồi nói to lên với các bạn:
- Ra thềm nhanh lên, không thì gay đo đấy...Con bé nhà hàng xóm,
nhỏ loắt choắt, mặt đầy tàn hương, mắt xanh ngăn ngắt, chuyện gì cũng
biết, chạy biến sang nhà bà Anna và vừa thở vừa nói liếng thoắng:
- Lạy Chúa, ngoài ủy ban sắp có chuyện rồi, các bác các chú đã nhổ
cọc hàng rào cầm lăm lăm ở tay cả... Nó giương đôi mắt hau háu nhìn
không chớp, và không bỏ qua một chi tiết nào: nó nhận thấy bà Anna
mặc chiếc áo màu huyết dụ mà cả đời bà chỉ mặc có một lần hồi chồng
bà còn sống, đi đôi giầy tai bèo, bên trong đi bít tất trắng: tóc buông
xõa, bà ngồi ở mép giường; còn ông pốp phá giới thì nằm trên giường
ấy, đầu gối co lên; bà Anna đã đưa cho ông ta một chiếc áo sạch, có
chấm đen, ông ta đang cầm tay bà Anna.
