nữ đồng trinh. Có thể là thế thật. Vì rằng chốc chốc dì Báu lại lấy tay bịt
mắt tôi lại.
Có ba dòng suối đã cạn kiệt, chúng tôi chọn dòng suối là động mạch đi
vào tim. Rồi chúng tôi đứng trước một cái hang, chỉ là một vết nứt trong
núi, cao bằng một cây chổi. Dì Báu dẹp sang một bên một bụi cây khô dùng
để ngụy trang. Hai dì cháu hít một hơi dài và bước vào hang. Thực ra khó
có thể miêu tả chúng tôi vào bên trong như thế nào, cũng khó như phải
miêu tả đường vào tai trong ra làm sao. Tôi đã phải vặn vẹo thân hình một
cách không bình thường sang bên trái để len lỏi vào, để đặt một chân lên
một mỏm đá chênh vênh, một việc mà tôi chỉ có thể làm được bằng cách ép
đầu gối vào sát cằm. Sau đó tôi bật khóc và dì Báu gầm gừ trong cổ bởi vì
tôi không thể nhìn thấy những ngón tay đen nhẻm của dì muốn nói điều gì.
Tôi phải đi theo tiếng phì phì giận dữ và những cái vỗ tay, bò như một con
chó vì tôi không muốn cụng đầu vào hang hoặc vấp ngã. Cuối cùng khi
chúng tôi mò đến được khu vực lớn hơn trong hang, dì Báu thắp lên một
ngọn nến và đặt nó lên một cọc dài được cắm ở đây để đặt chân, mà một
trong những tổ tiên của dì đã để lại từ rất lâu rồi.
Trên nền hang là những dụng cụ để đào đất, những cái chêm bằng sắt
với nhiều kích cỡ khác nhau, cùng với búa, cào đất cũng như những bao tải
đựng đất đá. Thành hang có nhiều lớp giống như cái bánh bột gạo tám tầng
được cắt đôi, với những mẩu vụn nhẹ hơn rắc lên trên, rồi đến một lớp bùn
dầy hơn trông như lớp hồ bằng đậu xanh ở phía dưới, và những lớp dày hơn
nữa ở đáy. Lớp cao nhất là dễ đào nhất. Lớp thấp nhất cứng như đá tảng.
Nhưng đó là nơi những mẩu xương quý nhất có thể được tìm thấy. Và sau
hàng thế kỷ đào bới từ đáy lên giờ đây nó chỉ còn là một lớp đất nhô ra đợi
đổ sụp xuống. Phía trong hang trông như hàm răng của một con khỉ có thể
cắn đứt bạn ra làm đôi, đó là lý do tại sao nó được gọi là Hàm Khỉ.
Trong lúc nghỉ ngơi, dì Báu nói chuyện với tôi bằng đôi tay nhem
nhuốc mực tàu. Đứng cách xa khỏi hướng của răng khỉ. Lâu rồi, một trong
