chẳng giàu được đâu nhưng mà có việc quanh năm để trẻ con khỏi nghịch".
Những đứa em tôi bốn tuổi đã biết đan rồi, tay cứ hoay hoáy suốt ngày, đi
đâu cũng có bó nam cắp nách. Gà gáy canh ba tôi mới đi ngủ. Một ngày đầy
ắp công việc. Giấc ngủ kéo đến. Hình ảnh Mẹ Cả chen vào giấc ngủ ở một
khe hở nào đó rất nhỏ, không phải thường xuyên, tôi không chắc một năm
đã được một lần.
Một dạo, ông Hai Thìn lúc bấy giờ lên chức chủ nhiệm hợp tác xã bảo
tôi: "Chương này, trai tráng trong làng này đi bộ đội cả, mày thật thà, tao
tính rút mày lên làm kế toán, nhưng mày trình độ văn hóa kém quá, thôi
mày làm ban kiểm tra với bảo vệ vậy". Tôi hỏi: "Làm ban kiểm tra thì phải
làm gì ? Làm bảo vệ thì phải làm gì ?" Ông Hai Thìn bảo: "Ban kiểm tra là
xem chúng tao có ăn bớt ăn xén gì không thì mách ông Phượng bí thư xã
biết. Làm bảo vệ thì hợp tác xã có mấy bãi mía đấy, quân bãi Nổi cứ đến ăn
trộm, mày vác súng ra, thấy đứa nào ăn trộm thì bắn chỉ thiên cho chúng nó
sợ". Tôi bảo: "Ban kiểm tra cháu chẳng làm đâu, hay gì chuyện mách lẻo.
Cháu làm bảo vệ".
Bãi mía ven sông rộng vài chục mẫu, gác cũng khó. Tôi làm một cái
chòi, lên đấy nằm đọc truyện. Ðọc chẳng vào. Tôi ngủ thiếp đi lúc nào
không biết. Có lần mơ thấy đi cày, cày hết chân ruọng Gò mả ngụy thì đến
xã, cứ cày mãi, dân thị xã phải dắt nhau chạy. Có lần mơ thấy đào đá ong,
xắn phải ngón chân cái, một lúc sau ngón chân lại tự mọc ra, lại xắn lần
nữa, cứ thế vài chục lần, lần nào cũng đau lắm. Lại có lần mơ thấy lột
giang, dao cứa đứt cả năm ngón tay, khi ăn cơm phải vục mặt xuống như
chó. Ðại để giấc mơ của tôi là thế, toàn những việc làm hàng ngày, chẳng ra
gì cả. Ðấy là vì tôi nghèo tưởng tượng, sau này khôn lớn tôi mới hiểu ra,
chứ lúc ấy, mười sáu tuổi, tôi có biết gì.
Một buổi, trăng rất sáng, tôi nhớ đận ấy vào dịp tháng Bẩy, tôi đi gác
quanh bãi mía. ánh trăng soi rõ mồn một, trông thấy cả những rễ mía trông
hơi giống đầu rễ si đâm tua tủa ở các đốt cây. Rặng mía hắt bóng thẫm đen
