nhà xuất bản. Những kẻ khờ khạo không bảo mèo sủa, nhưng họ nói về mèo
trong khi tất cả những người khác đang nói về chó. Họ vi phạm mọi nguyên tắc
hội thoại, và khi vi phạm thật thì họ thực sự rất cừ. Đó là một dòng dõi đang chết
dần, hiện thân của tất cả các đức hạnh tư sản. Thứ họ thực sự cần là một salon
của bà Verdurin
hay thậm chí một chez Guermantes
. Sinh viên các anh còn đọc
những thứ ấy không nhỉ?”
“Tôi thì có.”
“Ồ, kẻ khờ khạo là một kiểu Joachim Murat duyệt binh lính của mình. Anh
ta thấy một người quê ở đảo Martinique ngực đầy mề đay. ‘Vous êtes nègre?’
Murat hỏi. ‘Oui, mon général!’
người đó đáp. Và Murat nói: ‘Bravo, bravo,
Và vân vân. Anh theo kịp không? Thứ lỗi cho tôi, nhưng tối nay tôi
đang kỷ niệm một quyết định lịch sử trong đời. Tôi cai rượu rồi. Một vòng nữa
thôi nhỉ? Đừng trả lời, anh sẽ khiến tôi cảm thấy tội lỗi đấy. Pilade!”
“Thế còn kẻ ấu trĩ?”
“À. Kẻ ấu trĩ. Họ sai trong cách lập luận. Giống như một kẻ nói rằng tất cả
chó là vật nuôi, mọi con chó đều sủa, và mọi con mèo cũng đều là vật nuôi nên
mèo cũng sủa. Hoặc rằng tất cả người Athens đều không bất tử, và mọi công dân
ở Piraeus
đều không bất tử, nên tất cả công dân ở Piraeus là người Athens.”
“Thì đúng vậy mà.”
“Phải, nhưng chỉ là ngẫu nhiên. Kẻ ấu trĩ cũng có đôi khi nói điều gì đó
đúng, nhưng họ nói trên cơ sở lập luận sai.”
“Ý anh là khi ta nói điều gì đó sai nhưng cơ sở lập luận đúng thì cũng tốt.”
“Tất nhiên. Nếu không ta phải vất vả làm con vật có tư duy làm gì?”
“Tất cả đười ươi đều tiến hóa từ các hình thái sống bậc thấp hơn, con người
cũng tiến hóa từ sinh vật bậc thấp hơn, vì vậy con người là đười ươi.”
“Không tồi. Trong những tuyên bố như vậy anh ngờ rằng có gì đó sai, nhưng
phải mất công để tìm hiểu xem sai gì và vì sao. Kẻ ấu trĩ khá quỷ quyệt. Anh có
thể lập tức nhận ra kẻ khờ khạo (bọn si độn thì thôi không kể), nhưng cách lập
luận của kẻ ấu trĩ gần giống như cách anh lập luận, khoảng cách vô cùng nhỏ.
Một kẻ ấu trĩ là bậc thầy về phép ngụy biện. Với một biên tập viên, đó là chuyện
gở đấy. Có thể mất vô hạn thời gian để nhận diện một kẻ ấu trĩ. Có vô khối sách
của kẻ ấu trĩ được xuất bản bởi vì thoạt trông thì có vẻ thuyết phục lắm. Biên tập
