“Khoan đã. Trong số những người không tin rằng Thiên Chúa sáng tạo thế
giới trong bảy ngày, có một số không thuộc phong trào Nền tảng
, nhưng trong
những người tin rằng Thiên Chúa sáng tạo thế giới trong bảy ngày, một số lại
thuộc phong trào trên. Bởi vậy, những người không tin rằng Thiên Chúa sáng tạo
thế giới trong bảy ngày, một số là người thuộc phong trào Nền tảng. Làm sao lại
thế được?”
“Lạy Chúa tôi, nói vậy cho hợp cảnh, tôi không biết đâu. Có phải là ấu trĩ
hay không?”
“Nó đúng là thế, rõ ràng vậy, dù cho nó có đúng đi chăng nữa. Vi phạm một
trong những nguyên tắc của phép tam đoạn luận: không thể rút ra kết luận chung
từ hai tiền đề riêng.”
“Và nếu anh là một kẻ ấu trĩ thì sao?”
“Thì tôi có một bằng hữu tuyệt vời, đáng kính.”
“Anh nói đúng. Và có lẽ, trong một hệ thống logic khác biệt với hệ thống
của chúng ta, sự ấu trĩ của ta lại chính là minh triết. Toàn thể lịch sử logic bao
hàm những nỗ lực để xác định một ý niệm chấp nhận được về ấu trĩ. Một nhiệm
vụ quá lớn lao. Mỗi nhà tư tưởng vĩ đại đều là kẻ ấu trĩ trong mắt ai đó.”
“Tư duy là biểu hiện mạch lạc của ấu trĩ.”
“Nhưng cái là ấu trĩ với người này thì lại thiếu mạch lạc với người kia.”
“Thâm thúy. Hai giờ sáng rồi, Pilade sắp đóng cửa, mà chúng ta vẫn chưa tới
phần kẻ điên rồ.”
“Tôi đang nói tới đó đây. Một kẻ điên rồ rất dễ nhận diện. Hắn là một kẻ ấu
trĩ không biết cách. Kẻ ấu trĩ chứng minh luận điểm của mình, anh ta có một
logic, mặc cho nó xiên xẹo cỡ nào. Kẻ điên rồ, trái lại, không bận tâm gì tới logic
hết, gã vận hành theo cơ chế chập mạch. Với gã, mọi thứ chứng minh cho mọi
thứ khác. Kẻ điên rồ mặc định sẵn các ý niệm trong đầu, và bất kể thứ gì gã động
tới đều chứng tỏ sự điên rồ của gã. Anh có thể nhận diện gã qua sự tùy tiện của
gã trong cách vận dụng những lẽ thường tình, qua những chớp lóe cảm hứng của
gã, và qua thực tế rằng chẳng chóng thì chầy gã cũng sẽ mó tới những hiệp sĩ
dòng Đền.”
“Không có ngoại lệ nào?”
“Có những kẻ điên không mó tới hiệp sĩ dòng Đền, nhưng những kẻ động
đến mới là ngấm ngầm nhất. Thoạt nhìn họ có vẻ bình thường, rồi bất thình
lình...” Anh ta định gọi một ly whiskey khác nhưng lại đổi ý và yêu cầu tính tiền.
