dáng đi vững vàng nói riêng: dáng đi vững vàng của một người bước đi mà
đầu gối không gập lại...
Có bao nhiêu dáng đi thì bằng ấy từ khác nhau.
Thế là những điệu bộ - hình ảnh đã nhường chỗ cho những từ - hình ảnh.
Nghĩa là con người đã tập nói, trước hết bằng điệu bộ rồi mới bằng lời.
DÒNG SÔNG VÀ NHỮNG NGỌN NGUỒN CỦA NÓ
Trong những cuộc du lịch vào thời đại đã qua, chúng ta đã phát hiện được
điều gì?
Giống như nhà thám hiểm đi ngược dòng sông nay đã tới ngọn nguồn,
chúng ta đã đi tới những dòng suối nhỏ quy tụ lại thành con sông lớn của kho
tàng kinh nghiệm loài người.
Trên ngọn nguồn đó, chúng ta đã tìm thấy nguồn gốc của xã hội loài
người, nguồn gốc của tiếng nói và của tư duy.
Cũng như một con sông lớn do nhiều dòng sông nhỏ hợp thành, kho tàng
kinh nghiệm của loài người chính là do sự đóng góp của các thế hệ kế tiếp
nhau làm cho ngày một thêm phong phú.
Hàng nghìn thế hệ đã lần lượt vĩnh viễn biến đi vào cõi hư vô. Những con
người và những bộ lạc đã mất đi không để lại dấu vết gì; cả những thành phố
và làng mạc đã xóa nhòa trong trí nhớ loài người và đã tan thành tro bụi. Hầu
như không có cái gì có thể chống chọi với sức mạnh tàn phá của thời gian.
Nhưng kinh nghiệm của nhân loại thì không mất. Nó vẫn còn sống trong
ngôn ngữ, trong các nghề nghiệp, trong nền khoa học. Mỗi từ dùng trong
ngôn ngữ, mỗi phương pháp làm việc, mỗi khái niệm trong khoa học đều là
kinh nghiệm tích lũy từ thế hệ này qua thế hệ khác.
Những sự cố gắng của ông cha ta đâu phải là vô ích. Những sự nỗ lực đó
đã kết tinh lại trong kho tàng kinh nghiệm của nhân loại, là kết quả thống
