Nhưng cái gì trên đồi đất cao bên bờ con sông đang uốn khúc thế kia,
giống như một chiếc khăn vuông màu vàng được quẳng xuống phủ lên sườn
đồi?
Đó là một miếng đất đã được bàn tay con người cải tạo. Giữa những bông
lúa chín vàng, những người phụ nữ cúi xuống gặt, tay đưa lưỡi liềm nhanh
thoăn thoắt cắt những bông lúa vàng rộm.
Chúng ta gặp búa từ lâu rồi, còn liềm mới thấy lần đầu tiên. Cái liềm đó
không giống như bây giờ: lưỡi nó bằng đá, tay cầm làm bằng gỗ.
Thửa ruộng đầu tiên xuất hiện trên mặt đất. Những thửa ruộng như vậy
còn rất ít nổi bật màu vàng trên nền sặc sỡ của thiên nhiên hoang dại chưa
được bàn tay người cải tạo.
Cỏ dại bao vây cây lúa tứ phía. Những người làm ruộng thời đó chưa biết
trừ cỏ dại. Nhưng lúa vẫn thắng. Và sau này sẽ tới lúc lúa như một đại dương
vàng rượi trải lên một phần khá lớn mặt trái đất.
Xa xa, một đàn bò, dê và cừu đi lại gặm cỏ trên đồng cỏ ven sông. Đàn
súc vật do con người cải tạo thành gia súc đó hãy còn chưa nhiều, nhưng
ngày càng sinh sôi, nảy nở nhanh chóng hơn gấp bội những con vật cùng loài
sống trong thiên nhiên, phải tự lực kiếm lấy thức ăn.
Và sau một thời gian hai, ba nghìn năm, số trâu bò rừng đã ít hơn rất
nhiều so với số trâu bò nuôi.
