Năm tôi lên mười thì mẹ tôi qua đời. Cha tôi tính vốn ít nói càng trở
nên lầm lì thêm. Ông hay ngồi trầm ngâm hàng giờ ở trên võng, miệng
ngậm điếu thuốc. Một con mắt nheo lại tránh khói thuốc uốn vòng bay lên.
Có khi điếu thuốc cầm nơi tay cháy sém cả ngón tay ông mới chợt biết, vội
vã ném nhẹ ra sân. Cửa nhà ít khi được ngăn nắp. Chuồng heo không còn
vang lên tiếng heo kêu đòi ăn như trước. Nền chuồng đất cứng lại, khô
trắng. Qua hai mùa mưa, mái chuồng lủng từng mảng lớn bằng cái bát,
bằng cái vung. Cha tôi thuê người dỡ xuống biến chỗ đó thành một khoảng
trống làm sáng hẳn căn nhà bếp. Cùng với sự vắng mặt của mẹ tôi, trong
nhà, ngoài sân, sau vườn, cũng càng ngày càng vắng thêm. Những bụi sả,
bụi ớt ngã xuống mà không được thay thế. Hàng đu đủ trước kia tỏa bóng
rợp quanh vại nước nay cứ chỉa mãi ngọn lên trời, nhọn hoắt cắm vài lá cọc
còi. Ánh sáng chói chang thay chỗ cho màu xanh. Sự im vắng nhiều hơn
tiếng cười nói.
Bên ngoại tha thiết với cha tôi và tôi hơn bên nội. Cậu Năm cứ mươi
ngày thì che cái dù đen ghé lại nhà. Nơi cán dù, cậu móc ba thang thuốc
Bắc cột ép vào nhau. Cậu làm thầy thuốc. Số thân chủ ít ỏi rải rác quá nên
nơi chiếc áo dài xuyến đen có mụn vá. Cậu chỉ rờ đầu tôi mà không bao giờ
đưa cho một món quà. Bàn tay rộng quá, chụp gọn cả cái đầu làm tôi có
cảm giác ấm áp như khi đội một cái vỏ bưởi. Tuy vậy tôi vẫn thích cậu cho
một trái ổi hay móc túi cho một trái táo. Trong mỗi thang thuốc đó thế nào
cũng có ba trái táo đen. Tôi nghĩ: Đáng lẽ cậu lấy thêm một trái táo ở cái
thẩu của tiệm thuốc chú Năm Ngâu để dành cho mình.
Dì Mười lấy chồng xa nên đôi tháng mới ghé thăm một lần. Dì giống
mẹ tôi từ khuôn mặt đến vóc dáng, đến cả giọng nói. Trong nhà Ngoại chỉ
có mẹ tôi và dì là đẹp hơn cả nên dì lấy chồng trước hơn cả dì Tám, dì
Chín. Dượng Mười nhà giàu nhưng xấu trai. Cái gì cũng gượng gạo, cứng
nhắc nơi gương mặt, nơi cử chỉ của dượng. Cà Lố - quê dượng - là một
miền xa xôi giáp ranh với các buôn Thượng du. Nơi đây trẻ con không hề
biết xe đạp là cái gì và những bộ ván đặt ở nhà bếp cũng dày đến một tấc,
dài đến bốn thước. Thật là giang sơn của danh mộc. Tay chân ngượng cứng
như thân cây, nét mặt thản nhiên như vỏ cây, dượng Mười quả đúng là sản
