- Đổ lúa tạt nghiêng thì hột lúa đứng sững, trên mặt đầy mà giữa ruột
giạ hổng. Gạt lúa hắt mau thì kết quả cũng như vậy. Có lợi cho người đong.
Nhiều khi đong một trăm giạ mà có dư ra được vài giạ.
Đó là lời cha tôi giảng khi tôi hỏi nguyên do sự khó tính của cô.
- Thế muốn khỏi bị gian thì cô bắt đổ lúa đứng thẳng ngọn và gạt
chậm chậm?
- Phải đổ ngọn lúa cho chảy thẳng và đổ càng chậm thì giạ lúa càng
chặt chịa. Nhưng trai sõng ai dư thì giờ mà làm theo. Thành ra chủ điền
buộc tá điền không được lấy lúa đong dư đem về. Đong dư có khi do cách
đổ lúa cách gạt lúa, cũng có khi do đếm lầm: mới băm sáu băm bảy rồi
nhảy sang băm chín. Đếm lầm - vì cố ý thì phải thừa lúc mọi người nói
chuyện ồn ào, một tiếng cười nào đó nổi lên, một tiếng la ở đâu... và người
ta đếm vọt lên. Nếu chủ điền bắt được thì cũng chẳng lỗi phải gì. Ai cũng
có thể vì vô tình mà lộn được.
Nghe cha tôi giảng tôi mới cảm thông được những nhọc nhằn của một
người đàn bà như cô phải đối phó với mọi mưu mô của người xung quanh.
Một con bò sữa trước mặt mọi người và con bò đó phải tự tạo cho mình,
một cách bất đắc dĩ, một bộ mặt sư tử, một lớp da cá sấu, những móng vuốt
cọp beo. Để bảo vệ tài sản, quyền lợi, con người phải chịu mang một cái vỏ
xấu xí dễ tởm như vậy. Bất lợi biết bao nhiêu cho khía cạnh tình cảm yêu
đương? Người đàn ông chỉ thấy cô giơ vuốt ra để giữ cửa. Không còn thấy
vẻ mặt dịu hiền của con nai, của con thỏ. Sau này khi dì tôi đã quen với cô
thì trong câu chuyện cứ mười lần là đã hết chín lần cô đề cập đến việc khôn
dại gian ngay ở đời.
- Chị tính - lời cô nói, - nhà rẽ của tôi như thế này có chịu được không
nghe? Lúa cắt ở đồng gánh chạy về sân để đập, nó cho gánh chạy thẳng ra
sau bếp nhà nó, đem giấu để riêng. Thế là mất của mình năm, ba gánh lúa.
- Người cắt lúa phải là bà con của nhà rẽ, - lời dì tôi.
- Phải rồi. Có khi lúa chất ngoài đồng gánh về chưa hết, nó lấy rạ phủ
lên, mình không biết tưởng đã gánh về hết rồi. Lúa đổ đống chưa kịp hạo,
nhiều khi nó bày mình đi ra vườn coi cái cây chuối trổ hai buồng, coi một
cây cau nứt hai ngọn. Mình vác mặt đi coi, ở trong này nó xúc lúa giấu bớt.
