nguyên trạng” (“status quo bias”), vốn được minh họa trong vô số
tình huống khác nhau. Hầu như mọi giáo viên đều biết học sinh
của họ có xu hướng ngồi đúng một chỗ trong lớp, dù chẳng có sơ đồ
xếp chỗ bắt buộc nào cả! Nhưng định kiến nguyên trạng có thể xảy
ra khi phạm vi ảnh hưởng trở nên rộng lớn hơn và có thể gây ra khá
nhiều rắc rối.
Chẳng hạn, trong nhiều kế hoạch tiết kiệm hưu bổng, hầu
hết những người tham gia đều chọn cách đầu tư vào một tài sản và
rồi họ quên bẵng nó đi. Trong một nghiên cứu được tiến hành vào
những năm 80, bao gồm các vị giáo sư đại học là những người tham
gia chương trình hưu bổng, con số trung bình về thay đổi cơ cấu
phân bổ vốn trong suốt cuộc đời họ là, tin hay không tùy bạn, số
0! Nói cách khác, trong suốt sự nghiệp của mình, quá nửa số họ
không hề có ý định thay đổi bất cứ phương pháp đóng góp vào kế
hoạch tiết kiệm hưu bổng đã xác định từ trước. Thậm chí, có người
bắt đầu tham gia chương trình từ khi còn độc thân đến khi lập gia
đình, nhưng vẫn để nguyên tên người thụ hưởng là người mẹ thân yêu
của họ!
Định kiến nguyên trạng rất dễ bị khai thác. Nhiều năm trước,
American Express viết cho Sunstein một bức thư thông báo rằng
ông sẽ được nhận miễn phí trong vòng ba tháng năm tờ tạp chí tùy ý.
Ba tháng nhận báo miễn phí rõ ràng là một quà tặng “từ trên trời rơi
xuống”, dù hiếm khi ông đọc báo hay tạp chí, thế là Sunstein vui
vẻ chọn ra năm tờ tạp chí. Điều ông không nhận ra là trừ phi ông hủy
lệnh đặt báo sau ba tháng miễn phí, ông mới không phải trả tiền cho
những tờ tạp chí vẫn được gửi đều đặn đến nhà ông trong những
tháng sau đó. (Chúng ta sẽ quay lại vấn đề này trong chương tiếp
theo).
Một trong những nguyên do của định kiến nguyên trạng là sự
thiếu chú ý. Nhiều người thản nhiên chấp nhận cái chúng tôi gọi là
