Giả sử bạn bị suy tim trầm trọng và bác sĩ đề nghị bạn thực hiện
một cuộc phẫu thuật lớn, dễ hiểu là bạn sẽ tò mò muốn biết khả
năng thành công là bao nhiêu. Bạn hỏi và vị bác sĩ bảo: “Trong 100
bệnh nhân từng trải qua loại phẫu thuật này, có 90 người tiếp tục
sống sau năm năm”. Bạn quyết định thế nào? Nếu chúng tôi
cung cấp thêm một số dữ liệu và khuyến khích bạn rằng phát
biểu của bác sĩ là đáng tin cậy, có lẽ bạn sẽ chọn câu trả lời “Đồng ý!”.
Nhưng nếu vị bác sĩ đóng khung câu trả lời của ông ấy theo một
cách khác, như “Trong 100 người trải qua phẫu thuật này, có 10 người
chết sau năm năm”, chắc là bạn sẽ từ chối đề nghị của ông ấy.
Tư duy trực giác suy luận như sau: “Một số lượng đáng kể bệnh
nhân không qua khỏi và biết đâu mình là một trong số đó cũng
nên!”. Trong nhiều thí nghiệm khác, người ta lại phản ứng khác đi
trước thông tin “90 trong 100 người còn sống”, so với “10 trên 100
người đã chết”, mặc dù nội dung hai phát biểu trên hoàn toàn giống
nhau. Ngay cả các chuyên gia y tế cao cấp cũng bị tác động bởi
“hiệu ứng đóng khung”. Khi họ được báo cáo “90 trên 100 người còn
sống”, họ sẽ có xu hướng khuyên bệnh nhân thực hiện phẫu thuật
hơn khi họ nhận được thông tin “10 trong số 100 người được phẫu
thuật chết sau năm năm”.
Sự “đóng khung” gây ảnh hưởng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Khi thẻ tín dụng trở thành phương tiện thanh toán phổ biến trong
những năm 70, nhiều nhà bán lẻ muốn tính giá khác nhau đối với
khách hàng trả tiền mặt và khách hàng thanh toán bằng thẻ tín
dụng. (Thường thì các nhà phát hành thẻ thu phí các nhà bán lẻ 1%
trên hóa đơn). Để ngăn chặn chuyện này, các nhà phát hành thẻ cùng
đặt ra quy định cấm các nhà bán lẻ hàng hóa bán giá khác nhau đối
với khách hàng sử dụng thẻ của họ. Tuy nhiên, khi dự luật được trình
lên Quốc hội, các nhà phát hành thẻ tín dụng đã dùng kỹ thuật ngôn
ngữ để đánh lạc hướng sự chú ý của các nhà lập pháp. Quyền ưu đãi
