món tráng miệng hấp dẫn cũng được mang ra, thế là mọi “cam
kết” trước đó của Tom với chính mình bỗng dưng biến mất!
Marilyn nghĩ rằng cô đi siêu thị mỗi khi ở đó có đợt giảm giá chỉ là
để xem có món nào cô thực sự cần và đang được bán với giá rẻ hay
không. Cuối cùng, cô mua được một đôi giày được giảm giá đến
70% nhưng cô đi không vừa, mà lại làm cô đau chân đến mấy ngày.
Robert tự nhủ rằng anh chỉ thực hiện tình dục an toàn, nhưng rồi
anh phải đấu tranh với chính mình một cách khổ sở khi đối diện
cám dỗ. Những người nghiện thuốc lá, rượu bia, lười tập thể dục, vay
mượn quá khả năng chi trả… cũng thường gặp vấn đề tương tự.
Các vấn đề về tự chủ bản thân có thể được soi sáng bằng suy
nghĩ về hai cái tôi bán tự chủ trong một con người: một cái tôi nhìn
xa trông rộng tên là “Người hoạch định” và cái tôi kia là “Kẻ thi
hành”. Bạn có thể xem “Người hoạch định” là tiếng nói của tư duy
phản xạ và “Kẻ thi hành” là phần chịu tác động sâu sắc bởi tư duy
trực giác. “Người hoạch định” cố gắng làm việc vì sự an nguy lâu dài
của bạn trước cảm giác, cái tâm không thiện và ý muốn mạnh mẽ của
“Kẻ thi hành”, vốn luôn bị lôi kéo bởi những cám dỗ từ bên ngoài.
Một nghiên cứu mới đây trong ngành kinh tế học thần kinh đã tìm
thấy bằng chứng phù hợp với quan niệm về tính hai mặt của sự tự
chủ. Trong khi một vài phần của não bộ bị cám dỗ thì những phần
khác giúp chúng ta chống lại cám dỗ đó bằng cách đánh giá xem
chúng ta nên hành động như thế nào. Đôi khi hai nửa bán cầu não
này trở nên đối đầu nghiêm trọng với nhau – như một trận đánh
mà một trong hai phải thắng.
Lựa chọn không chủ tâm
Khi dẫn ra câu chuyện thưởng thức hạt điều nói trên, chúng tôi
không chỉ nói về vấn đề cám dỗ, mà chúng tôi muốn nói về
hành vi không chủ tâm vừa thảo luận trong phần sức ỳ tâm lý. Trong
