chỉ là lợi ích trước mắt. Tôi tin và đã thấy là ở các nghề khác nhau, người
lao động, khi làm việc điều độ thì có khả năng làm việc bền bỉ, lâu dài, họ
không những giữ được sức khỏe lâu dài nhất, mà hơn nữa còn làm ra lượng
sản phẩm nhiều hơn.
Người ta cho rằng công nhân thường nhàn rỗi vào những năm giá
hàng hóa rẻ, và cần cù, chăm chỉ làm việc vào những năm giá hàng hóa đắt.
Một cuộc sống sung túc thường làm cho người lao động lười nhác, không
thích làm việc, và một cuộc sống thiếu thốn lại thúc đẩy họ làm việc hăng
say. Người ta không còn nghi ngờ là chỉ đầy đủ hơn chút ít so với bình
thường đã có thể làm cho một số người thợ trở nên lười biếng, nhưng
không đúng, nếu như nói rằng điều này đã ảnh hưởng đến đa số người lao
động, hoặc nói rằng người ta khi túng đói làm việc tốt hơn là khi no đủ, khi
thất vọng họ làm việc tốt hơn là khi sảng khoái; khi họ hay ốm yếu thì làm
tốt hơn là khi họ mạnh khỏe. Mọi người đều khẳng định là trong những
năm đắt đỏ thường thấy có nhiều dân bình thường đau yếu, bị bệnh tật và
chết chóc, điều đó không thể không làm giảm sút lương của họ. Trong
những năm dồi dào, no đủ, đầy tớ thường rời bỏ nhà chủ và đi kiếm ăn
bằng công sức lao động của họ. Giá lương thực, thực phẩm rẻ đã thúc đẩy
các ông chủ, nhất là chủ trại, thuê mướn nhiều nhân công hơn. Các chủ trại
trong các dịp đó mong kiếm được nhiều lợi nhuận từ ngũ cốc bằng cách
thuê thêm ít nhân công hơn là bán ngũ cốc với giá rẻ trên thị trường. Nhu
cầu thuê nhân công tăng, trong khi số người xin làm việc lại giảm. Do đó,
giá lao động luôn tăng trong những năm giá rẻ.
Trong những năm khan hiếm, đời sống khó khăn và không bảo đảm đã
khiến cho nhiều người đi xin việc làm. Nhưng do giá lương thực, thực
phẩm cao, quỹ dùng để nuôi đầy tớ bị giảm sút, cho nên chủ không muốn
tăng mà còn giảm bớt số đầy tớ họ đang thuê mướn. Trong những năm đắt
đỏ, những người thợ nghèo kiếm ăn độc lập thường tiêu xài số vốn nhỏ
nhoi mà trước đây họ dùng để mua vật liệu để tự sản xuất hàng hóa, cho
nên họ bắt buộc phải đi làm công nhật. Càng ngày càng có nhiều người xin
việc làm nhưng rất khó được chấp nhận làm việc. Nhiều người muốn nhận
