Tùy theo nhu cầu về lao động tăng, giảm hoặc không thay đổi, hoặc
tùy theo số dân gia tăng, giảm hay không thay đổi, nhu cầu về lao động
quyết định số lượng nhu yếu phẩm và tiện nghi cần thiết phải cung cấp cho
người lao động, và giá lao động tính bằng tiền được ấn định sao cho có thể
mua được lượng hàng này. Mặc dù giá công lao động thường đôi khi cao
trong khi giá lương thực, thực phẩm thấp, giá công này tất còn phải cao hơn
nữa nếu giá lương thực, thực phẩm lên cao, do nhu cầu vẫn giữ nguyên.
Do nhu cầu về lao động tăng vào những năm phồn vinh đặc biệt và
giảm vào những năm suy thoái, cho nên giá công lao động đôi khi cao
trong những năm này và thấp trong những năm khác.
Điều này rất dễ hiểu là vào những năm phồn vinh, quỹ nằm trong tay
người chủ dùng trả công lao động khá dồi dào để thuê mướn số người lao
động nhiều hơn những năm trước khi quỹ đó không đủ để chi trả. Nhưng
người chủ muốn thuê mướn thêm nhiều nhân công, tất nhiên phải trả giá
cao hơn so với những người chủ khác, và làm như thế họ đã làm tăng giá
thực tế và giá tính bằng tiền của lao động làm thuê.
Điều trái ngược tất nhiên xảy ra vào năm đặc biệt khan hiếm. Quỹ
dùng để thuê lao động không còn đầy đủ như các năm trước nữa. Một số
lớn lao động tất nhiên bị sa thải và để có việc làm, họ phải cạnh tranh với
nhau và giảm cả giá thực tế lẫn giá danh nghĩa của lao động. Năm 1740,
một năm khan hiếm, khó khăn ghê gớm, nhiều người phải nhận một số tiền
công chỉ vừa đủ sống mà thôi. Nhưng những năm sau đó sự phồn vinh quay
trở lại, nhân công lại trở nên khan hiếm và rất khó thuê mướn được thợ và
đầy tớ.
Như thế, người ta thấy rõ là năm khan hiếm làm giảm nhu cầu về lao
động và do đó hạ giá lao động, trong khi giá lương thực cao có xu hướng
làm tăng giá tiền thuê mướn nhân công. Sự dồi dào lương thực trong năm
mà mọi thứ đều rẻ, làm tăng nhu cầu về lao động và có xu hướng làm tăng
giá lao động, trong khi giá lương thực rẻ lại có xu hướng làm giảm giá lao
động. Trong những biến động bình thường của giá lương thực, cả hai
nguyên nhân trái ngược nhau này hình như cân bằng nhau, và có lẽ một
