Chương IX
LỢI NHUẬN CỦA TIỀN VỐN
L
ợi nhuận do vốn đem lại tăng, giảm tùy thuộc cũng vẫn những nguyên
nhân mà gây ra việc tăng, giảm tiền công lao động và tình trạng tăng, giảm
của cải của xã hội; nhưng những nguyên nhân đó tác động rất khác nhau
đối với hai vấn đề trên.
Tiền vốn tăng làm cho tiền công cũng tăng theo, nhưng có xu hướng
làm giảm số lợi nhuận thu được. Khi tiền vốn của nhiều nhà buôn giàu có
được chuyển vào cùng một ngành kinh doanh, họ phải cạnh tranh với nhau,
và tất nhiên dẫn đến việc giảm số lợi nhuận thu được. Khi có việc tăng vốn
ở tất cả các ngành kinh doanh trong cùng một xã hội, sự cạnh tranh giữa
những người kinh doanh với nhau cũng phải gây nên tác động tương tự
trong tất cả các ngành đó.
Như đã nhận định ở trên, không phải dễ dàng gì mà xác định được tiền
công lao động trung bình dù chỉ tại một nơi và vào một thời điểm nhất
định. Ngay cả trong trường hợp này, chúng ta ít khi xác định được nhiều
hơn là tiền công lao động thông thường nhất. Nhưng ngay cả việc đó ít khi
có thể làm được đối với lợi nhuận của tiền vốn. Lợi nhuận rất hay biến
động đến nỗi người tiến hành một nghề kinh doanh cũng không thể tự mình
nói rõ được số lợi nhuận trung bình hàng năm là bao nhiêu. Số lợi nhuận
không những bị chi phối bởi biến động giá của hàng hóa, mà còn bởi sự
may rủi của những người cạnh tranh và của khách hàng, đó là chưa kể tới
những rủi ro, tại nạn khi hàng hóa phải gửi theo tàu biển hoặc xe cộ, và
ngay cả khi còn dự trữ ở trong kho. Do đó, lợi nhuận biến động từng năm,
từng ngày và cả từng giờ nữa. Để xác định tổng số lợi nhuận trung bình thu
được từ các ngành nghề trong một vương quốc lớn còn khó hơn nhiều, và
để xét đoán và đánh giá trong quá khứ hoặc vào những thời kỳ xa xôi, dù
với bất kỳ mức độ chính xác nào, cũng là điều không thể làm được.
