những bằng chứng cho thấy là họ dư thừa tiền vốn hoặc số tiền vốn đó vượt
quá số lượng mà họ có thể sử dụng với một tỷ suất lợi nhuận có thể chấp
nhận được tại chính nước họ, nhưng phải khẳng định một điều là công việc
buôn bán ở Hà Lan không hề ngừng trệ hoặc suy giảm. Khi số tiền vốn của
một tư nhân, dù kiếm được bằng một ngành kinh doanh nào đó, có thể tăng
hơn nhiều so với số lượng vốn người đó có thể sử dụng, mà công việc kinh
doanh đó vẫn tiếp tục tăng, thì vốn của một nước lớn cũng có thể tăng lên
như vậy.
Ở các thuộc địa Bắc Mỹ và Tây Ấn, không những tiền công lao động
mà cả tiền lãi của đồng tiền bỏ ra, và do đó lợi nhuận do vốn đẻ ra đều cao
hơn ở Anh. Tại tất cả các thuộc địa, lãi suất pháp định và lãi suất thị trường
dao dộng từ 6% đến 8%. Tuy nhiên, rất hiếm thấy trường hợp tiền công lao
động cao đi đôi với lợi nhuận tiền vốn cao trừ những hoàn cảnh đặc biệt tại
các thuộc địa mới. Ở những vùng mới được chinh phục, phần lớn là không
đủ vốn để khai thác toàn bộ đất đai rộng lớn, và số dân ở những vùng mới
này so với số vốn lại còn ít hơn là ở phần lớn các vùng khác. Người ta có
nhiều đất đai để khai thác hơn là có số tiền vốn cần thiết để làm công việc
đó. Người ta thường chỉ tiến hành cày cấy, trông trọt hay chăn nuôi ở
những vùng được coi là phì nhiêu màu mỡ nhất với thời tiết thuận lợi như
đất gần bờ biển hoặc dọc theo các triền sống thuận tiện cho tàu bè đi lại.
Những dải đất như vậy cũng chỉ được mua với giá quá rẻ, dưới cả giá trị
sản lượng tự nhiên của đất. Số tiền vốn dùng để mua và cải tạo nâng cấp
các dải đất đó mang lại một nguồn lợi nhuận rất lớn, và do đó có thể trả
được lãi suất rất cao.
Với mức độ tích lũy vốn khá nhanh vì làm ăn có lãi lớn, cho nên các
chủ đồn điền tăng số nhân công nhanh hơn là ở vùng đất mới. Những người
lao động được các chủ đồn điền thuê mướn đều được trả công khá hậu hỉ.
Khi thuộc địa được nhiều người cùng khai thác, tất nhiên lợi nhuận của tiền
vốn dần dần giảm bớt. Khi những vùng đất đai màu mỡ nhất và ở vào
những vị trí tốt nhất đều đã có chủ, thì những chủ đồn điền đến sau buộc
phải khai thác những vùng đất xấu hơn về chất lượng và không thuận lợi
cho việc vận tải, chuyên chở, họ không thể thu được nhiều tiền lời như
