LỜI GIỚI THIỆU
C
ủa cải của các dân tộc” là cuốn sách kinh điển lớn đầu tiên về lý thuyết
kinh tế. Có thể đi xa hơn nữa và nói rằng về mặt lịch sử, đây là tác phẩm
kinh điển lớn nhất trong lĩnh vực khoa học xã hội. Tôi không muốn nói là
cuốn sách này đưa ra những phát kiến cơ bản của chân lý trường cửu (mặc
dù chưa phải là cuối cùng) như Những nguyên lý của Isaac Newton trong
khoa học vật lý và Nguồn gốc các loài của Charles Darwin trong sinh vật
học. Khoa học xã hội hình như không chấp nhận loại thành tựu đó. Nhưng
“Của cải của các dân tộc” thực ra rất giống hai cuốn sách nói trên vì nó
cung cấp mô hình thành công tốt nhất trong phạm vi bao quát của nó và có
khả năng cổ vũ mọi thế hệ bởi tầm nhìn xa thấy rộng của nó. Adam Smith
không phải là một nhà đổi mới vĩ đại trong việc nắm bắt những nét đặc
trưng của hành vi kinh tế nhưng ông đã hơn hẳn tất cả các bậc tiền bối của
ông ở chỗ ông nhìn nhận toàn bộ đời sống kinh tế như một hệ thống thống
nhất có các phân nhánh trong các ngành khoa học xã hội nói chung, nhất là
xã hội học, tâm lý học, chính thể và luật pháp.
“Của cải của các dân tộc” còn là một mẫu mực về mặt diễn đạt rõ
ràng. Khi viết lời giới thiệu về vấn đề giá trị kinh tế khó hiểu trong quyển I,
chương 4, Adam Smith nói: “Tôi luôn luôn muốn làm liều là tỏ ra nhạt
nhẽo để biết chắc là tôi diễn đạt dễ hiểu”.
Kinh tế học là một môn học phức tạp, và hầu hết các tác giả hiện thời
viết về lý thuyết kinh tế đều dùng ngôn ngữ phức tạp. Smith đã cố sức làm
cho những đoạn gay cấn trở nên dễ hiểu, và mặc dù đôi khi phải động não
khá nhiều, bạn đọc không nhất thiết phải nắm chắc thuật ngữ chuyên môn
và giỏi toán học. Nhìn chung, Smith viết bằng tiếng Anh đơn giản. Và mặc
dù ông có nói đến sự nhạt nhẽo nào đó trong cách diễn đạt, hầu hết các
chương trong cuốn sách đã cuốn hút sự chú ý của người đọc nhờ có một kết
cấu được sắp xếp khá tinh vi, mặc dù khi mới đọc sơ qua lần đầu, người ta
có thể chưa nhận thấy. Tính chất không phô trương của dàn bài cuốn sách
