CỦA CẢI CỦA CÁC DÂN TỘC - Trang 284

loại quý đó ở nước nghèo không cao hơn ở nước giàu. Ở Trung Hoa, một
nước được coi là giàu có hơn bất kỳ nơi nào ở Châu Âu, giá trị của kim loại
quý cao hơn nhiều so với bất kỳ nơi nào ở Châu Âu. Vì sự giàu sang của
Châu Âu đã tăng lên kể từ khi phát hiện ra các mỏ ở Châu Mỹ; cho nên giá
trị vàng và bạc đã giảm dần. Việc giá trị vàng, bạc bị giảm sút này, tuy vậy,
không phải do sự gia tăng của cải thực sự của Châu Âu, sự gia tăng sản
lượng ngũ cốc hàng năm của đất đai và sản phẩm lao động tại lục địa này,
mà do sự ngẫu nhiêu tìm ra nhiều mỏ với trữ lượng lớn so với những mỏ đã
tìm thấy trước kia. Số lượng vàng bạc tăng lên ở Châu Âu và nền công
nghiệp và nông nghiệp phát triển cao tại lục địa này là hai sự kiện, mặc dù
xảy ra hầu như vào cùng một thời gian, nhưng lại xuất phát từ những
nguyên nhân khác nhau và ít có sự liên quan đương nhiên với nhau. Một sự
kiện nảy sinh từ một sự ngẫu nhiên chẳng có phần đóng góp nào cũng
những sự tính toán thận trọng hay những chính sách thích hợp. Sự kiện kia
là do sự sụp đổ của chế độ phong kiến và sự thành lập một chính phủ luôn
luôn khuyến khích phát triển công nghiệp và cố gắng bảo đảm an ninh tối
thiểu cho người lao động để họ có thể hưởng kết quả việc làm của họ. Ba
Lan, một nước mà chế độ phong kiến tiếp tục thống trị, được xem như một
nước nghèo nàn, cơ cực chẳng khác gì trước khi phát hiện ra Châu Mỹ. Giá
trả bằng tiền của ngũ cốc, tuy nhiên, cũng đã tăng lên, giá trị thực tế của
các kim loại quý ở Ba Lan giảm xuống cũng giống như ở các nơi khác ở
Châu Âu. Số lượng kim loại quý, chắc đã phải tăng lên hơn trước chẳng
khác gì tại các nơi khác ở Châu Âu và gần như theo cùng một tỷ lệ so với
sản lượng hàng năm của đất đai và lao động ở nước này. Tuy thế, số lượng
kim loại quý hiếm tăng cũng không giúp gì cho việc tăng sản lượng hàng
năm và cải tiến nền công nghiệp và nông nghiệp của đất và hơn nữa cũng
chẳng làm cho tình hình dân chúng được cải thiện tốt hơn. Tây Ban Nha và
Bồ Đào Nha là hai nước có nhiều mỏ, nhưng cũng chẳng khác gì Ba Lan,
vẫn là những nước nghèo nàn, cơ cực nhất Châu Âu. Tuy nhiên, giá trị kim
loại quý ở hai nước này phải thấp hơn ở các nước khác thuộc Châu Âu, vì
vàng bạc phải chịu gánh nặng của cước phí vận chuyển từ hai nước này
sang các nước khác, tiền bảo hiểm và chi phí chống buôn lậu. Nếu so sánh