Syria và bán đảo Ả rập) dưới các triều đại của Abassides; Ai Cập cũng
được xem như một nước giàu có, hùng cường cho đến khi bị Thổ Nhĩ Kỳ
chinh phục; một vài nơi dọc bờ biển của xứ Barbary (Bắc Phi) và tất cả các
tỉnh thuộc Tây Ban Nha dưới quyền cai trị của người Moor cũng rơi vào
tình trạng như vậy.
Các thành phố của Ý hình như là những nơi đầu tiên ở Châu Âu đã đạt
được sự giàu có, thịnh vượng bằng con đường buôn bán. Ý nằm ở vào
trung tâm khu vực văn minh và tiến bộ của thế giới bấy giờ. Những cuộc
thập tự chinh, mặc dù đã gây ra những tàn phá lớn về của cải và làm chết
không biết bao nhiêu người, cho nên đã làm chậm sự tiến bộ ở phần lớn các
nước Châu Âu, nhưng đem lại khá nhiều thuận lợi cho một vài thành phố ở
Ý. Các đạo quân lớn từ các nơi xuất quân đi chinh phục đất thánh (Holy
Land) đã thúc đẩy mạnh mẽ ngành vận tải biển của Venice, Genoa và Pisa
(ở Ý) được sử dụng vào việc vận chuyển quân lính đến đất thánh và cũng
để vận chuyển lương thực cho quân lính. Có thể nói là khổng lồ đó. Sự điên
rồ tàn hại nhất đối với các nước ở Châu Âu lại trở thành một nguồn mang
lại sự giàu có cho các nước cộng hòa đó.
Cư dân thành phố buôn bán hàng bằng cách nhập khẩu các hàng công
nghiệp cải tiến và các đồ xa xỉ đắt tiền từ các nước giàu có để cung cấp cho
nhu cầu tiêu dùng phù phiếm của các đại điền chủ mà họ sẵn sàng mua với
số lượng lớn bằng các sản phẩm thô từ ruộng đất của họ. Công việc giao
lưu buôn bán của phần lớn Châu Âu vào thời kỳ bấy giờ nhằm chủ yếu đổi
các sản phẩm thô, mà nông dân nộp cho chủ đất, lấy những mặt hàng công
nghiệp của các nước văn minh lớn. Như vậy, len dạ của Anh dùng để đổi
lấy rượu vang của Pháp và các vải vóc mịn đẹp của xứ Flanders, và cũng
như vậy, ngũ cốc của Ba Lan đổi lấy rượu vang và rượu mạnh của Pháp và
lấy tơ lụa và nhung của Pháp và Ý.
Thị hiếu về các hàng công nghiệp tinh vi và đẹp được nẩy sinh do sự
buôn bán với nước ngoài đưa vào các nước mà từ trước không sản xuất các
loại sản phẩm đó. Nhưng khi thị hiếu này trở nên phổ biến và đòi hỏi ngày
càng nhiều các loại hàng cao cấp đó, các nhà buôn tính đến việc thiết lập
các xưởng sản xuất các mặt hàng đó ngay trong nước để tránh những chi
