vốn là nguyên nhân thông thường của sự khan hiếm tiền. Những người tuy
hoạt động đúng mức nhưng lại có những kế hoạch kinh doanh không cân
đối với số tiền vốn thực có thì cũng không thể vay được tiền hay tín dụng,
cũng chẳng khác gì những người ăn tiêu hoang phí đã không chú ý đến chi
tiêu cho cân bằng với thu nhập. Trước khi các kế hoạch kinh doanh của họ
hoàn thành, thì họ đã hết vốn kinh doanh và uy tín của họ cũng không còn
nữa. Họ chạy tới chạy lui khắp nơi để vay thêm tiền nhưng không một ai
dám cho họ vay cả, những người này tìm cách thoái thác là không có tiền
dư thừa. Những lời kêu ca, phàn nàn về sự khan hiếm tiền như trên không
chứng minh cho sự việc là số vàng bạc thông thường không đủ cho sự lưu
hành trong nước, mà là những người muốn có tiền nhưng lại chẳng có gì để
đổi lấy tiền. Khi lợi nhuận của buôn bán nhiều hơn bình thường, việc kinh
doanh quá số vốn thực có trở thành một điều sai lầm phổ biến của cả các
nhà buôn lớn lẫn nhỏ. Họ không còn gửi tiền ra nước ngoài nhiều hơn như
trước, nhưng họ mua chịu kể cả ở trong nước lẫn ở nước ngoài một số
lượng lớn hàng mà họ đem bán ở thị trường xa với hy vọng là số tiền cùng
với lợi nhuận trở về tay họ trước khi phải trả số tiền mua hàng chịu. Nhưng
yêu cầu đòi trả tiền lại đến trước khi số tiền thu về đến tay họ, thế là họ
chẳng có gì để trả, chẳng có hàng gì để đổi lấy tiền trả nợ cả, mà cũng
chẳng có chứng khoán để làm vật thế chấp vay tiền. Vậy không phải là
vàng bạc khan hiếm mà là những loại người buôn bán như vậy gặp nhiều
khó khăn khi đi vay, và các chủ nợ gặp khó khăn đòi trả nợ, cho nên đã gây
ra những lời kêu ca, than vãn rằng sao tiền lại khan hiếm như vậy.
Thật là lố bịch và tức cười khi nghiêm túc chứng minh rằng sự giàu
sang không phải là tiền, là vàng bạc mà là những gì đồng tiền có thể mua
được và tiền chỉ thật sự có giá trị khi đem dùng để mua các thứ đồ vật hay
hàng hóa. Không có gì nghi ngờ là tiền tệ luôn luôn là một phần của số vốn
của quốc gia, nhưng như đã được chứng minh, tiền thường chỉ cấu thành
một phần nhỏ và một phần không sinh lợi nhất của số vốn đó.
Không phải vì của cải bao gồm chủ yếu bằng tiền hơn là bằng hàng
hóa mà nhà buôn cảm thấy rằng mua hàng bằng tiền dễ hơn là mua tiền
bằng hàng, nhưng vì tiền được sử dụng như một công cụ đương nhiên được
