nước hay ở thị trường nước ngoài. Vì như thế trong cả hai trường hợp rõ
ràng là có lợi nhất cho họ. Đánh thêm một thứ thuế mới khi họ đang bị quá
nhiều thứ thuế phải chịu về các thứ cần dùng cho đời sống, lại còn buộc họ
phải trả giá đắt cho các loại hàng hóa khác nữa, như thế chắc chắn sẽ là một
cách sửa sai hoàn toàn phi lý, nếu không nói là ngu xuẩn và lố bịch.
Các loại thuế như vậy khi tăng lên đến một mức nào đó sẽ là một tai
họa không kém gì tình trạng khô cằn của đất đai và sự khắc nghiệt của khí
hậu. Các loại thuế đó thường hầu hết đánh vào dân ở các nước giàu có và
siêng năng nhất. Không có nước nào khác chịu đựng nổi tình trạng rối loạn
lớn như vậy. Nếu chỉ có thân thể cường tráng của con người mới có thể
sống trong tình trạng ăn uống không đầy đủ, thì chỉ các nước có những lợi
thế tự nhiên và tự tạo mới có thể tồn tại và phát triển khi phải chịu đựng
những thứ thuế như vậy. Hà Lan là một nước ở Châu Âu chịu đựng rất
nhiều thứ thuế và trong những hoàn cảnh như vậy, nước này tiếp tục phát
triển không phải vì hoàn cảnh phải như vậy, mà vì bất chấp mọi hoàn cảnh
đó.
Do có hai trường hợp trong đó thường thường có lợi khi đánh thuế
nặng vào hàng ngoại để khuyến khích nền công nghiệp trong nước, vì thế
cũng có hai trường hợp khác nữa mà đôi khi cũng cần phải cân nhắc, suy
nghĩ; trong một trường hợp, đến mức nào là thích hợp để cho phép tiếp tục
nhập tự do các hàng ngoại, và trong trường hợp khác, đến mức nào hay
bằng cách nào có thể là thích hợp để phục hồi việc nhập khẩu tự do sau khi
đã bị gián đoạn một thời gian nào đó.
Trường hợp mà trong đó đôi khi có thể cân nhắc việc tiếp tục nhập
khẩu tự do một số hàng ngoại đến mức nào là thích hợp, đó là khi một nước
ngoài nào đó hạn chế bằng cách đánh thuế nặng hoặc ngăn cấm việc nhập
một vài loại hàng công nghiệp của nước chúng ta vào nước họ. Hành động
trong trường hợp này tất nhiên phải trả đũa lại những gì họ đối xử với
chúng ta, và chúng ta phải áp đặt các thứ thuế nặng và có những cấm đoán
tương tự đối với việc nhập một vài hay tất cả các hàng công nghiệp của họ
vào nước chúng ta. Vì thế, các nước ít khi bỏ qua không trả đũa theo cách
này. Người Pháp đặc biệt ủng hộ các hàng hóa công nghiệp của họ bằng
