lệ được ban hành để bảo vệ việc thương mại với nước ngoài. Những tiền đề
ngoại thương với mục đích làm bần cùng hóa tất cả các dân tộc láng giềng,
dù nó đã có thể thực hiện được ý định mong muốn, nhưng đã làm cho việc
buôn bán với nước ngoài theo cách đó trở nên vô nghĩa và đáng khinh.
Chính vì những tiền đề này mà việc buôn bán giữa Pháp và Anh đã bị
đặt dưới rất nhiều hạn chế và cấm đoán. Nếu cả hai nước này từ bỏ mọi sự
thù hận dân tộc và sự ghen ghét trong các quan hệ buôn bán, và chỉ quan
tâm đến những lợi ích thật sự, thì nền thương mại tiến hành giữa Pháp và
Anh sẽ có lợi cho cả hai nước hơn là cho bất kỳ nước nào khác. Pháp là
nước láng giềng gần gũi nhất với Anh. Trong các công việc giao dịch buôn
bán giữa vùng bờ biển phía nam nước Anh với các vùng bờ biển phía bắc
và tây bắc Pháp, kim ngạch có thể được quay vòng, cũng giống như việc
buôn bán trong nội địa, tới 4, 5 hoặc 6 lần trong năm. Số vốn do đó được sử
dụng trong việc buôn bán này tại mỗi nước được sử dụng 4, 5 hoặc 6 lần để
quay vòng công việc sản xuất công nghiệp, và vì thế cung cấp việc làm và
nguồn sinh sống cho một số người 4, 5 hoặc 6 lần nhiều hơn mà 1 số tiền
vốn tương đương có thể làm được trong ngành ngoại thương với các nước
khác. Giữa các miền xa xôi của Anh và Pháp, thì ít nhất kim ngạch cũng
quay vòng được một lần. Ít nhất cũng có lợi gấp ba lần so với việc buôn
bán đã được nhiều người ca ngợi với các thuộc địa ở Bắc Mỹ mà qua đó số
tiền vốn bỏ ra được thu lại cũng phải mất không kém ba năm, nhiều khi còn
không kém bốn hoặc năm năm. Nước Pháp có 24 triệu dân. Các thuộc địa ở
Bắc Mỹ của chúng ta chưa bao được giả thiết là có hơn ba triệu người, và
hơn nữa, Pháp là một nước giầu có hơn nhiều so với Bắc Mỹ, mặc dù do sự
phân bổ của cải không đều, nên nước này có thể có nhiều người nghèo hơn
nước kia. Vì thế cho nên Pháp có khả năng cung cấp một thị trường rộng
lớn ít nhất gấp tám lần, và do số vốn quay vòng nhanh hơn cho nên Pháp
còn lợi hơn gấp 24 lần so với các nước thuộc địa của chúng ta ở Bắc Mỹ.
Việc buôn bán của Anh cũng có lợi chẳng kém đối với Pháp, và theo tỷ lệ
số dân, sự giầu có và khoảng cách gần thì Pháp cũng có lợi hơn rất nhiều so
với khi tiến hành buôn bán với các thuộc địa của mình. Những lợi ích rất
