bất cứ người nào trong số những người buôn bán đó thấy trong tay còn có
khá nhiều ngũ cốc và, với giá hiện hành, ông ta có thể bán hết trước khi hết
vụ mùa, thì ông ta chẳng bao giờ nghĩ đến nâng giá để gây thiệt hại cho
chính mình và lại lợi cho các địch thủ cạnh tranh, mà ông ta sẵn sàng bán
với giá hạ hơn để có thể giải quyết nhanh hết số ngũ cốc còn tồn đọng trước
khi vụ thu hoạch mới bắt đầu. Cũng lý do như vậy, cũng lợi ích như vậy tất
sẽ điều chỉnh thái độ ứng xử của bất kỳ người buôn bán ngũ cốc nào và nói
chung buộc họ phải bán số hàng còn tồn đọng với một giá mà theo cách xét
đoán của họ, thích hợp nhất với tình hình khan hiếm hoặc dư thừa thóc lúa.
Bất cứ ai chú ý nghiên cứu lịch sử về những thời kỳ khan hiếm thóc
lúa và nạn đói đã gây bao nhiêu đau thương cho bất kỳ vùng nào ở Châu
Âu trong thế kỷ hiện nay hoặc trong thời gian thuộc hai thế kỷ đã qua mà
chúng ta có đầy đủ các bản tường trình về một số sự kiện đã xảy ra, sẽ thấy
rõ là sự khan hiếm thóc lúa chưa bao giờ có nguyên nhân là sự liên kết giữa
những nhà buôn thóc lúa trong nội địa mà chỉ là do sự khan hiếm thực sự ở
một vùng nào đó được gây nên bởi sự tàn phá của chiến tranh và trong
phần lớn các trường hợp, bởi mùa màng thất bát, và nạn đói chẳng bao giờ
xảy ra vì một lý do gì khác ngoại trừ việc chính phủ áp dụng các biện pháp
không đúng đắn để giải quyết các hậu quả của nạn khan hiếm ngũ cốc.
Tại một nước sản xuất nhiều thóc lúa mà ở đó việc buôn bán, giao lưu
hoàn toàn tự do, nạn khan hiếm chỉ xảy ra khi mùa màng không được thuận
lợi và không bao giờ lại quá ư trầm trọng đến mức gây nên nạn đói. Mùa
màng với thu hoạch thóc lúa ít ỏi nhất đi chẳng nữa nếu được sự quản lý
tốt, dựa trên sự tiết kiệm và ăn uống thanh đạm, vẫn có khả năng nuôi sống
số dân chúng trong cả năm nhờ có thóc lúa dư dật trong vụ trước. Mùa
màng bị thất bát do phần lớn bị ảnh hưởng bởi hạn hán kéo dài, hoặc mưa
quá nhiều. Nhưng ngũ cốc thường mọc trên những vùng đất bất kể là cao
hay thấp, bất kể là khô hay ướt, cho nên hạn hán hay mưa dai chỉ có thể
làm hại cho mùa màng ở vùng này nhưng lại thuận lợi đối với vùng khác.
Mặc dù ở các vùng có quá nhiều mưa hoặc bị nắng hạn kéo dài, mùa màng
cho thu hoạch thóc lúa kém hơn rất nhiều so với mùa khí hậu ôn hòa,
nhưng chỗ được mùa bù cho chỗ bị mất mùa. Tại các nước chuyên trồng
