CUNG OÁN NGÂM KHÚC - Trang 30

gót sen:gót giày đàn-bà sang-quí, bởi điển Đông hôn Hầu có vợ là Phan
Phi, có dáng đi rất dịu-dàng, ông bèn làm hoa sen vàng khảm vào nền điện
cho bà đi. Ông ngắm-nghía mà khen rằng :"bước bước nảy hoa sen". (bộ bộ
sinh liên hoa). Dùng chữ : Bước sen- gót sen- hài sen- vẻ sen là tiếng ta và
Liên-bộ, liên câu thảy là một nghĩa chân đàn bà đẹp bước.
Lan:Có lắm tên : Bạch ngọc- Nhất điểm hồng- Tử cán- Tứ thời- Tuý-ông.
Phong lan là một loài cây có lá dài hoa thơm ở núi thâm sơn, hoặc bám vào
gốc cây và lèn đá mà tươi tốt. Có hoa đẹp hương thơm, người văn-nhân liệt
lan vào hạng cây sang-quí, ví với quân-vương, hoặc bạn-bè văn-chương
hiền nhân quân-tử.
mùi hương vương-giả:Tức hương lan. Bởi điển ở sách Khổng tử gia ngữ.
Đức Khổng Tử từ nước vệ về nước Lỗ thấy nơi núi sâu hang rậm có nhiều
hoa lan, bèn than rằng :
Lan vi vương giả hương, kim nải dữ chúng thảo ngũ ? : Lan có mùi thơm
kẻ quân vương ( hơn cả các hương khác) nay lại khiến lẫn với các loài cỏ ?
Ý ngài tự ví mình phải rủi-ro không gặp vận tốt; bèn đặt ra khúc hát Y-lan
vừa đàn vừa hát theo.
Đây dùng ý cung-phi tự thương hại mình không có thời vận.
cân-trất:Là cái khăn lược, công việc đàn-bà săn sóc chồng. (Tả truyện) Lời
bà Định Khương nói : Dư dĩ cân trất sự tiên quân : Ta từng cầm cái khăn
cái lược mà hầu-hạ đấng tiên-quân (vua trước) ý nói hầu-hạ chồng. (cân là
cái khăn lau mặt, hoặc cái mão đội trên đầu)
đặt cái khăn:bởi chữ "thiết-tuế". Kinh Lễ chép : Khi sinh con gái, thì đặt
cái khăn bên hữu cửa phòng đẻ để tỏ ra việc khăn lược là việc con gái.
tắc-ơ:là tiếng chắc-lưỡi lắc đầu có ý chán nản.
tỹ-dực: là chắp cánh. sách Nhĩ Nhã chép : ở phương nam có chim chắp
cánh mỗi con chỉ có một cánh, khi bay phải chắp nhau, hai con mới bay
được. Sự ấy người sau đem ví vợ chồng. (Trường-hân ca): Thơ Bạch cư Dị
thuật lời thề của Đường Minh-hoàng cùng Dương Quí-phi, trong đêm thất-
tịch, mồng bảy tháng bảy tại điện Trường-sinh rằng :
"Tại thiên nguyện tắc tỷ-dực điểu tại địa nguyện vi liên lý chi :
Nếu sinh ở trên đời đôi ta sẽ nguyện làm chim chắp cánh, ở đất nguyền làm