CUNG OÁN NGÂM KHÚC - Trang 31

cây liền cành. Ý nguyền không hề rời nhau ra.
Đồ liên-chi: tức chữ liên lý chi là cây liền cành nói ở trên.
Chữ đồng: bởi chữ Đồng-tâm cùng nhau một lòng ( vợ chồng ).
thất-tịch: đêm mồng bảy tháng bảy. Sách Tục Tề Hài Chi chép ở phía đông
sông Thiên-hà có cháu gái trời là Chức nữ chăm lo việc nữ-công lắm; trời
yêu sự siêng năng bèn gả cho Khiên ngưu Lang; sau khi có chồng lại làm
biếng-nhác thêu dệt, bị trời phạt bắt phải chia-lià nhau, mỗi năm chỉ được
họp mặt một lần ở bến sông Thiên-hà đêm mồng bảy tháng bảy; ấy là sự
hoang-đường, vì hai sao Khiên-Ngưu Chức-Nữ đêm ấy vừa độ đi gặp nhau
ở giới hạn sông Thiên-hà ( Ngân-hà). Điển ấy về sau dùng làm sự phân-ly
của vợ chồng.
Hạt mưa đã lọt miền đài-các: bởi câu ca-dao ta ví thân-phận người đời "
Thân em như hạt mưa sa, hạt vào đài-các hạt ra ao bèo ".
cá nước: bởi chữ ngư-thuỷ có nhiều nghĩa : Vua tôi tin-cậy, vợ chồng hòa-
mục. Đời Tam Quốc Lưu Bị cùng Khổng Ming Gia Cát Lượng rất thân mật.
Các Ông Quan Công, Trương Phi không bằng lòng. Lưu Bị nói : Ta có
Khổng Minh như cá gặp nước, các ngươi chớ nên giận phiền.
Kinh Thi:" Hạo giả thuỷ, dục-dục giả ngư" : Mênh-mông kia là nước, nhởn
nhơ kia là cá. Ý ví vợ chồng hoà mục.
nhúng tay thùng chàm: là lời ngạn-ngữ ta ví chuyện gì đã trót lỡ làm nên
như đã nhúng tay vào thùng chàm xanh, thì không thán-oán nữa.
vị vong: là chưa chết, lời tự xưng của người đàn-bà là vị-vong nhân người
chưa chết, ý nói phận đàn bà buộc phải theo chồng. Chồng chết phải chết
theo, nếu còn sống là người dáng chết mà chưa chết vậy.
Cung-phi tự xưng như thế là ví mình tuy có chồng mà cũng như chồng chết
vậy.
âm-nhai: âm là im, nhai là nơi gành sâu bờ thẳm. (nghĩa bóng, thân-phận
cung-nhân bị cảnh lẻ-loi). Tạp-truyện Kinh Thư có câu :" Thái-dương tuy
vô tư, kỳ chiếu âm-nhai hàn-cốc gỉa độc hậu " : Bóng mặt trời tuy không
thiên-vị, mà soi đến nơi gành sâu hang thẳm về sau cuối-cùng.
Muôn hồng nghìn tía hoa có lắm màu sắc. Đường Thi :"Vạn tử thiên hồng
tổng thị xuân " : Muôn hồng nghìn tía thảy là xuân vậy.: